- Lykilorð:
- Verksamningur
D Ó M U R
Héraðsdóms Reykjaness
12. desember 2018 í máli nr. E-431/2018:
Framkvæmdir og ráðgjöf ehf.
(Hulda Rós Rúriksdóttir lögmaður)
gegn
húsfélaginu Breiðvangi 18, 20 og 22
(Jón Auðunn Jónsson lögmaður)
Mál
þetta var höfðað 7. maí 2018 og dómtekið 26. nóvember s.á. Stefnandi er Framkvæmdir og ráðgjöf ehf., Laufrima 71,
Reykjavík. Stefndi er húsfélagið Breiðvangi 18, 20 og 22, Breiðvangi 18, Hafnarfirði.
Endanlegar
dómkröfur stefnanda eru þær að stefndi verði dæmdur til að greiða honum
1.600.530 krónur ásamt dráttarvöxtum samkvæmt 1. mgr. 6. gr. laga nr. 38/2001
um vexti og verðtryggingu af 1.166.220 krónum frá 19. ágúst 2017 til 17.
september 2017, en af 1.600.300 krónum frá þeim degi til greiðsludags. Þá gerir
stefnandi kröfu um málskostnað.
Stefndi krefst
aðallaga sýknu af kröfum stefnanda en til vara að kröfur verði lækkaðar.
Jafnframt gerir stefndi kröfu um málskostnað.
I.
Málsatvik eru þau að með verksamningi, dags.
7. júlí 2016, tók stefnandi að sér fyrir stefnda hönnun, umsjón og eftirlit með
framkvæmdum við fasteignina að Breiðvangi 18-22 í Hafnarfirði. Til grundvallar
framkvæmdunum lá ástands- og kostnaðarmat frá stefnanda, dags. 9. mars 2016,
þar sem fyrirhuguðum framkvæmdum var lýst og kostnaður við þær áætlaður,
71.700.000 krónur, miðað við að svalir yrðu lokaðar. Fyrirsvarsmaður stefnanda
er Viðar Austmann tæknifræðingur.
Samkvæmt samningnum átti stefnandi að sjá um
að nýtt útlit yrði teiknað á glugga á austurhlið og á suðurgafl hússins, sjá um
að teikna svalalokun á allar svalir austurhliðar og miða við B-lokun svala,
afla tilboða í framkvæmdina, hafa umsjón með útboðum og greiða kostnað við þau.
Stefnandi skyldi í kjölfarið semja f.h. stefnda við bjóðendur sem ættu bestu
tilboð í verkið. Þá skyldi stefnandi jafnframt hafa eftirlit með
framkvæmdaaðilum í verkinu, s.s yfirfara tæknilegar upplýsingar, hafa eftirlit
með því að efni sem framkvæmdaaðilar hygðust nota við verkið væri í samræmi við
staðla og útboðsgögn og hafa eftirlit með réttri notkun efnanna. Þá bar
stefnanda að hafa eftirlit með vinnubrögðum þeirra og umgengni framkvæmdaaðila
á verkstað. Einnig bar stefnanda að hafa umsjón með að gerðar yrðu nauðsynlegar
úttektir á verkinu og að lokaúttekt færi fram, yfirfara og samþykkja f.h.
stefnda reikninga, yfirfara tímaáætlanir og efnispantanir, miðla upplýsingum
milli verkkaupa og framkvæmdaaðila um breytingar, viðbætur og aukaverk og hafa
umsjón með lokauppgjöri við framkvæmdaaðila. Loks skyldi stefnandi sitja
verkfundi á einnar til tveggja vikna fresti og halda verkfundargerð um það sem
skipti máli fyrir verkið. Verktími var áætlaður út viku 35 árið 2017.
Fyrir verkskyldur
samkvæmt samningnum átti stefndi að greiða stefnanda 6.203.000 krónur auk
virðisaukaskatts, í sjö greiðslum. Fyrsta greiðsla að fjárhæð 1.100.000 krónur
átti að vera 1. október 2016 eða við lok hönnunar. Önnur greiðsla að fjárhæð
900.000 krónur hinn 15. janúar 2017 eða við lok útboðs. Þriðja greiðsla var að
fjárhæð 700.500 krónur hinn 1. mars 2017 eða samkvæmt framvindu verksins og
síðan mánaðarlega sama fjárhæð til og með 1. ágúst 2017.
Eins og áður segir
gerði stefnandi ástands- og kostnaðarmat vegna framkvæmdanna, dags. 9. mars
2016. Einnig útbjó hann útboðsgögn og samningsskilmála vegna framkvæmdanna. Í
framhaldi þess var gerður samningur við verktaka. Nánar tiltekið var hinn 18.
nóvember 2016 gerður verksamningur við Skelina byggingavörur ehf. um
svalalokanir, að fjárhæð 16.945.939 krónur, og átti verktími að vera frá 1.
júlí til 7. ágúst 2017. Einnig var gerður verksamningur við Múr og
málningarþjónustuna ehf. um önnur verk sem tilgreind voru í útboðslýsingu, að
fjárhæð 46.466.572 krónur. Verktími átti að vera frá 3. apríl til 7. ágúst
2017.
Á meðan framkvæmdir stóðu yfir hélt
fyrirsvarsmaður stefnanda níu verkfundi, þar sem farið var yfir þá vinnu sem
stóð yfir og það sem viðkom þeim. Fyrsti verkfundur var haldinn 3. apríl og sá
síðasti 1. ágúst 2017.
Stefnandi kveður að
verktíminn hafi framlengst. Á því tímamarki sem síðasti verkfundur hafi verið
haldinn hafi eina ókláraða verk Múrs og Máls ehf. verið að setja steníplötu á
húsið. Þegar stefnandi hafi farið að ganga á verktakann um það hvenær ljúka
ætti verkinu hafi verktakinn upplýst að hann hefði gert samning við formann
húsfélagsins, Geir Gunnlaugsson, um að breyta og setja málaða plötu í stað
steníplötunnar. Stefnandi hefði þá rætt við fyrri formann húsfélagsins, Egil
Skúlason, og eftir nokkrar viðræður milli manna hefði orðið úr að steníplata
yrði sett upp. Þetta hafi haft í för með sér að ekki hafi verið hægt að klára
verkið á tilsettum tíma. Ekkert samráð hafi verið haft við stefnanda vegna alls
þessa. Þá segir stefnandi að hann hafi gert allt sem í hans valdi stóð til að
hinn verktakinn, Skelin ehf., kláraði verk sitt á umsömdum tíma. Verktakinn
hafi átt að klára verkið 1. september 2017 en þegar stefnandi hafi gengið eftir
því við verktakann að klára verk sitt á umsömdum tíma hafi verktakinn borið því
við að Geir Gunnlaugsson hefði sagt að svo framarlega sem þeir kláruðu verkið
um haustið þá skipti það hann ekki máli hvenær þeir myndu klára það. Þannig
hafi blasað við að formaður húsfélagsins hafi verið í sambandi við verktakann
án nokkurs samráðs við stefnanda. Þá hafi formaður húsfélagsins tekið
ákvarðanir með verktakanum um frágang á svölum og um verklok án þess að bera
það undir stefnanda.
Jafnframt segir
stefnandi að eftir að aðilar gerðu með sér verksamning hafi stefndi ákveðið
viðbót við verkframkvæmdir, en hefði það legið fyrir við gerð verksamningsins
milli aðila hefði samningsupphæðin verið hærri.
Stefndi heldur því
hins vegar fram að viðbætur við verkið hafi legið fyrir frá fyrsta degi. Þannig
hafi legið fyrir á fyrsta verkfundi 1. apríl 2017 að stefndi óskaði eftir að fá
tvær lúgur í þakið til viðbótar við það sem hafi verið ákveðið og að fá tilboð
í að saga gat úr einum stigagangi hússins upp í þak. Magnbreytingar hafi falist
í að bæta við tveimur þaklúgum og gluggum á norðurgafli. Á verkfundi 9. maí
2017 hafi verið ákveðið að bæta einum nagla í hvert borð í borðaklæðningu þaks.
Á verkfundi 1. ágúst 2017 hafi verið bókað að allir gluggar væru komnir upp og
búið að mála helming þeirra og að steníklæðning væri á leiðinni. Búið væri að
setja niðurfallsrör og niðurföll á svalir og að verktaki stefndi að því að
ljúka verkinu fyrir 9. ágúst. Þrátt fyrir að nokkur vinna hafi verið eftir hjá
Múr og málningarþjónustunni ehf. og um mánaðarvinna hjá Skelinni ehf., hafi
stefnandi lýst því yfir í fundargerðinni að þetta væri síðasti verkfundurinn. Engir
verkfundir hefðu verið haldnir eftir þetta og stefnandi ekki fylgst frekar með
framkvæmdum en af ýmsum ástæðum hefði lokafrágangur dregist fram í nóvember.
Þá hafi stefnandi ekki staðið að lokaúttekt og ekki komið að lokauppgjöri við
verktakana.
Stefnandi gaf út
reikning nr. 216, dags. 19. ágúst 2017, sem um er deilt í máli þessu, að
fjárhæð 700.500 krónur, eða 868.620 krónur að meðtöldum virðisaukaskatti.
Skýring á reikningnum er: „Greiðsla skv. samkomulagi.“ Jafnframt gaf stefnandi
út annan reikning sama dag, nr. 217, að fjárhæð 240.000 krónur auk
virðisaukaskatts, samtals 297.600 krónur vegna „viðbótarframkvæmda“. Þá gaf
stefnandi út reikning nr. 231, dags. 17. september 2017, að fjárhæð 350.250
krónur, auk virðisaukaskatts, samtals 434.310 krónur, vegna „framlengingar á
verkinu“.
Stefndi taldi
framangreinda útgáfu reikninga stefnanda og fjárhæð þeirra vera ranga og bað um
álit kærunefndar lausafjár- og þjónustukaupa vegna ágreinings aðila. Í áliti
nefndarinnar frá 7. júní 2018 í máli nr. 79/2017 taldi nefndin að stefnanda
væri samkvæmt samningi aðila ekki heimilt að gefa út reikning 19. ágúst 2017
fyrir þeim verkþáttum sem ekki væri enn lokið. Stefnanda bæri því að fella
niður dráttarvexti af þeim reikningi frá útgáfudegi. Þá taldi nefndin að stefnanda
bæri að lækka kröfu sína um greiðslu vegna viðbótarframkvæmda um helming. Loks
taldi nefndin að stefnda bæri að greiða stefnanda 200.000 krónur vegna
framlengingar verksins, gegn því að stefnandi afhenti stefnda tímaskýrslu eða
sundurliðaðan reikning sem skýrði kostnaðarauka vegna aukinnar vinnu seljanda.
Eins og áður segir
höfðaði stefnandi mál þetta 7. maí 2018 og krefst þess að stefndi greiði
framangreinda þrjá reikninga.
Við aðalmeðferð
málsins gaf Viðar Austmann skýrslu af hálfu stefnanda og Geir Gunnlaugsson af
hálfu stefnda.
II.
Stefnandi byggir á því að aðilar hafi gert
með sér samning um verk sem stefnandi skyldi vinna og þiggja greiðslu fyrir
samkvæmt verksamningi, dagsettum 7. júlí 2016. Samkvæmt samningnum skyldi
síðasta greiðslan innt af hendi 1. ágúst 2017 eða samkvæmt framvindu
verksins.
Vinna stefnanda samkvæmt verksamningi aðila
hafi framlengst af ástæðum sem stefnandi hafi ekkert haft um að segja. Formaður
húsfélagsins, Geir Gunnlaugsson, hafi tekið ýmsar ákvarðanir sem stefnandi hafi
engu ráðið um. Vegna þeirrar framlengingar hafi vinna stefnanda aukist og
stefnandi sent stefnda reikning vegna framlengingar.
Stefnandi hafi sent reikning að fjárhæð
700.500 krónur, auk virðisaukaskatts, og jafnframt sent samhliða reikning vegna
„viðbótarframkvæmda“ að fjárhæð 240.000 krónur auk virðisaukaskatts. Þá hafi
stefnandi sent reikning vegna framlengingar verksins, dags. 17. september 2017,
að fjárhæð 350.250 krónur, auk virðisaukaskatts. Þessir þrír reikningar hafi
ekki verið greiddir þrátt fyrir ítrekaðar innheimtutilraunir stefnanda.
Stefnandi hafi því ekki haft önnur ráð en að stefna máli þessu fyrir dóm. Aðrir
reikningar samkvæmt samningi aðila hafi verið greiddir.
Nánar um þau viðbótarverk sem hafi verið ákveðin segir stefnandi að hugmynd hafi verið um að skipta út gluggum á norðausturgafli hússins. Talsverð umræða hafi orðið um þá hugmynd og niðurstaðan orðið sú að bæta við átta gluggum á gaflinum. Stefnandi hafi fengið það hlutverk að útvega verktaka teikningar af gafli hússins þar sem merkt væri inn á hvaða gluggum skyldi skipta út.
Þá hafi formaður húsfélagsins óskað eftir því á verkfundi að bætt yrði við tveimur þaklúgum á húsið en einungis ein þaklúga hafi verið á húsinu. Útboð hafi tekið mið af því að ein þaklúga yrði endurnýjuð.
Þegar búið hafi verið að rífa bárujárnsklæðningu af þaki hafi komið í ljós að timburklæðning hafi verið illa negld og vantað allt að 50-70% af neglingu í timburþakklæðningu. Við gerð verksamnings við stefnanda hafi verið gert ráð fyrir að húsið væri byggt samkvæmt reglugerðum og því ekki talin ástæða til annars en að gera ráð fyrir að svo væri einnig með þak og að allt væri eins og reikna mátti með þar. Engar ábendingar hefðu komið frá stefnda um að reikna mætti með öðru. Stefnandi hafi tilkynnt stefnda um ástand þaksins þegar það hafi legið fyrir og stefndi ákveðið að láta yfirfara alla neglinguna á þakinu og bæta.
Engar upplýsingar hafi legið fyrir um að það vantaði niðurföll á tvær svalaraðir á húsinu. Útboð hafi ekki gert ráð fyrir að bæta þyrfti þeim við. Stefnda hafi verið tilkynnt um stöðu mála með niðurföllin og stefndi óskað eftir því að sett yrðu niðurföll á þessar svalir.
Þá hafi formaður stefnda óskað eftir tilboði í að láta setja manngengt op í plötu frá stigagangi svo að hægt væri að komast upp á þak hússins. Talsverð vinna hafi verið lögð í útfærslur á frágangi og leitað eftir tilboði í framkvæmdina. Verktaki hafi skilað inn tilboði í verkið sem hafi verið yfirfarið af stefnanda.
Jafnframt hafi formaður húsfélagsins óskað eftir því við annan verktakann, Skelina ehf., að svalalokun yrði breytt. Í stað þess að setja lokun eins og hún hafi verið hönnuð og samþykkt hjá byggingarfulltrúa yrði sett gler og útfærslu breytt verulega. Þessar viðræður á milli formanns húsfélagsins og Skeljarinnar ehf. hafi verið án alls samráðs við stefnanda en breytingin hafi haft í för með sér kostnaðarauka á framkvæmdinni auk þess sem útfæra þurfti og breyta og aðlaga útfærslu að nýjum óskum formannsins. Talsverð vinna hafi átt sér stað af hálfu stefnanda bæði vegna eftirlits með þessu og við útfærslur.
Stefnandi segir að allar þessar framkvæmdir hafi verið utan verksamnings við stefnanda og verksamning við verktakann og hafi stefndi sérstaklega óskað eftir þessu á verkfundum. Verktaka hafi verið greitt fyrir öll þessi viðbótarverk og stefnandi hafi haft fullt eftirlit og umsjón með þessari viðbót stefnda, eins og öðru því sem gert var í þessu verki.
Stefnandi telur sig hafa gert allt sem honum
bar samkvæmt verksamningi aðila og efnt sínar skyldur samkvæmt honum. Stefndi
hafi hins vegar vanefnt samninginn með því að greiða ekki reikning, dags. 19.
ágúst 2017, vegna vinnu stefnanda, 700.500 krónur auk virðisaukaskatts. Þá hafi
stefndi einnig vanefnt að greiða fyrir vinnu stefnanda við viðbótarverk sem
stefndi hafi ákveðið að skyldu framkvæmd á meðan á verktíma stóð, samkvæmt
reikningi 19. ágúst 2017, að fjárhæð 240.000 krónur auk virðisaukaskatts. Þá
hafi stefndi ekki greitt fyrir vinnu stefnanda vegna framlengingar verksins
samkvæmt reikningi 17. september 2017, að fjárhæð 350.250 krónur auk
virðisaukaskatts.
Stefnandi byggir á því að það sé meginregla
samningaréttar að samninga skuli halda. Í samkomulagi aðila sé hvergi vikið að
samningsforsendum né gefi atvik til kynna að forsendur samkomulagsins hafi
brostið með nokkrum þeim hætti sem heimili stefnda að vanefna það.
Um lagarök vísar stefnandi til meginreglu samningaréttar um skuldbindingargildi samninga
og verksamnings sem aðilar gerðu með sér vegna vinnu stefnanda.
Krafa um málskostnað er byggð á 130. gr. laga
um meðferð einkamála nr. 91/1991.
III.
Stefndi byggir á því
að hvergi í verksamningi aðila sé að finna tengingu þóknunar stefnanda við
umfang verksins. Þar sé heldur ekki að finna fyrirvara um hækkun endurgjalds
vegna aukaverka eða breytinga á verkinu. Þá sé í samningnum enginn fyrirvari um
viðbótargreiðslu ef verkið tæki lengri tíma en út viku 35. Telur stefndi að
stefnandi eigi engar frekari kröfur á hendur sér. Hann hafni því öllum þremur
reikningum stefnanda, sem kröfur hans byggjast á.
Hvað varðar reikning stefnanda nr. 216, dags.
19. ágúst 2017, að fjárhæð 868.620 krónur, byggir stefndi á því að stefnandi
hafi vanefnt samningsskyldur sínar gagnvart stefnda stórlega. Í fyrsta lagi
hafi verktími þess verks sem stefnandi tók að sér átt að vera til 1. september
2017. Stefnandi hafi hins vegar farið frá verkinu mánuði fyrr eða hinn 1. ágúst
sama ár, en þá hafi hann haldið sinn síðasta verkfund. Eftir það hafi stefnandi
sinnt engum af þeim verkum sem lýst sé í verksamningi aðila. Stefnandi hafi þannig hlaupið frá verkinu
þótt umtalsverður hluti framkvæmdanna hafi þá verið óunninn. Til dæmis megi
nefna að verktími Skeljarinnar ehf. við svalalokunina hafi þá aðeins verið
hálfnaður, sé tekið mið af verksamningi aðila. Stefnandi hafi enga skýringu
gefið á því af hverju hann hljóp þannig frá verkskyldum sínum mánuði áður en
umsaminn verktími hans var runninn út. Engar ástæður séu heldur sjáanlegar sem
réttlæti slíkt brotthlaup. Verkið hafi eftir þetta ekki verið undir eftirliti
tæknimanns en það hafi jú verið tilgangur stefnda með ráðningu stefnanda að
tryggja slíkt eftirlit allt til loka verksins. Brotthlaup stefnanda frá verkinu
1. ágúst 2017 geri það að verkum að hann eigi ekki rétt á neinni greiðslu fyrir
ágústmánuð. Reikningur hans sé því tilhæfulaus.
Sýknukrafa stefnda er einnig byggð á því að
stefnandi hafi vanrækt sum þau verkefni sem hann tók að sér og sum hafi hann
hreinlega ekki unnið. Ljóst sé að eftirlit hans með verkþætti Skeljarinnar ehf.
hafi verið nánast ekkert og samskipti hans við verktakann mjög takmörkuð.
Forsvarsmaður verktakans hefði lýst því svo að forsvarsmaður stefnanda hefði
forðast að tala við hann.
Í verksamningi aðila hafi stefnandi tekið að
sér að hanna svalalokunina og fá hana samþykkta af byggingaryfirvöldum. Þetta
hafi hann ekki gert. Einu teikningarnar sem hann hafi látið vinna séu þær sem
fylgdu útboðslýsingunni. Forsvarsmaður Skeljarinnar ehf., sem sé tæknifræðingur
að mennt, hafi hannað og útfært frágang lokunarinnar. Hann hafi teiknað hana
upp og þær teikningar verið lagðar fyrir byggingarfulltrúa til samþykktar.
Stefnandi hafi skuldbundið sig til þess að
hafa umsjón með því að nauðsynlegar úttektir yrðu gerðar á verkinu og að
lokaúttekt færi fram. Þetta hafi hann ekki gert. Það hafi verið byggingarstjóri
verksins sem óskaði eftir lokaúttektinni og verið viðstaddur hana. Ekki
forsvarsmaður stefnanda.
Stefndi bendir á að stefnandi hafi
skuldbundið sig í verksamningi aðila til þess að hafa umsjón með lokauppgjöri
framkvæmdaaðila. Þetta hafi hann ekki gert. Hann hafi hvorki kallað eftir
uppgjörum frá þessum aðilum né gert neitt lokauppgjör fyrir verkkaupa. Stefndi
hafi gert þetta verk á endanum upp sjálfur án aðkomu stefnanda.
Af þessu megi ljóst vera að stefnandi hafi í
raun hætt að efna verksamninginn 1. ágúst 2017. Hann eigi því ekki kröfu til að
fá greitt fyrir síðasta mánuð verktímans, auk þess sem hann hafi vanefnt
einstakar skyldur sínar, eins og rakið hefur verið.
Um reikning nr. 217, dags. 19. ágúst 217, að
fjárhæð 297.600 krónur, segir stefndi að engar skýringar hafi fylgt þessum
reikningi og engin tímaskrá hafi verið afhent til stuðnings kröfugerðinni og
fjárhæð hennar. Ítrekað hafi verið skorað á stefnanda að leggja fram tímaskrá
eða önnur gögn sem sýni fram á að viðbótarframkvæmdir hafi aukið á nauðsynlegt
vinnuframlag hans, umfram það sem samið var um í samningi aðila. Stefnandi hafi
ekki orðið við þeim áskorunum.
Stefndi áréttar að tilboð stefnanda í upphafi
og samningur aðila hafi á engan hátt verið tengt magntölum í verkinu. Enginn
fyrirvari hafi verið gerður um það að greiða þyrfti stefnanda aukalega ef magn
einstakra verkþátta reyndist verða meira eða ef aukaverk bættust við á
verktímanum. Öll viðbótarverk hafi verið samþykkt á verkfundum og stefndi
aldrei gert kröfu um að verklaun hans yrðu hækkuð vegna þeirra. Stefnandi hafi
aldrei gert stefnda viðvart um að hann teldi sig eiga rétt til
viðbótargreiðslna vegna þessara aukaverka.
Beri hér að hafa í huga að eitt af verkefnum
stefnanda samkvæmt verksamningi aðila hafi verið að miðla upplýsingum milli
verkkaupa og vertaka um breytingar, viðbætur, aukaverk o.þ.h. Samningur aðila
hafi því beinlínis gert ráð fyrir viðbótum og aukaverkum án þess að vikið væri
að því einu orði að það gæti haft áhrif á réttarsamband þeirra. Stefnandi hafi
samið verksamning aðila einhliða enda sé hann sérfræðingurinn á þessu sviði.
Stefnandi verði því að bera hallann af því ef honum hefur láðst að taka slíkt
endurskoðunarákvæði inn í samninginn.
Þá bendir stefndi á að í stefnu séu tilteknir
verkþættir sem stefnandi segi að feli í sér viðbót við verkið og sem hann
áskilji sér þóknun fyrir. Fyrst nefni hann að ákveðið hafi verið að bæta við
átta gluggum á gaflinum. Ákvörðun um þetta hafi verið tekin áður en framkvæmdir
hófust og stefnandi engar athugasemdir gert við þá ákvörðun. Um þetta hafi
verið bókað á fyrsta verkfundi 3. apríl 2017. Þessi viðbót hafi ekki aukið
umfang verks stefnanda sem neinu nemur. Engrar viðbótarhönnunar hafi verið þörf
og eftirlitsferðum ekki fjölgað. Ekki hafi verið þörf á máltöku og ekki hafi
verið haldnir sérstakir verkfundir vegna þessarar viðbótar. Breytingin hafi
falist í því að stjórnarmaður í húsfélaginu hafi gengið á milli eigenda íbúða
sem snúa til norðurs og kallað eftir óskum þeirra um gluggaskipti. Hann hafi
safnað þeim saman og merkt inn á teikningu sem sýndi hvaða glugga ætti að
skipta um. Eina aðkoma stefnanda að þessu máli hafi verið að áframsenda þessa
teikningu til verktakans sem hafi séð um afganginn. Kröfu stefnanda um
viðbótargreiðslu vegna þessarar breytingar sé því alfarið hafnað.
Meginröksemd stefnanda fyrir því að honum
beri viðbótargreiðsla vegna þessarar fjölgunar glugga virðist vera sú að
verktakinn hafi fengið greitt aukalega fyrir sína vinnu við ísetningu
glugganna. Engu máli skipti hér þótt verktakinn hafi fengið greitt fyrir þessa
viðbótarvinnu. Ekkert samband sé þar á milli.
Strax á fyrsta verkfundi hafi verið bókað að
stefndi vildi hafa þrjár þaklúgur í stað einnar eins og stefnandi hafði gert
ráð fyrir. Það hafi þótt til óþæginda að hafa ekki lúgu úr þakinu niður í hvern
stigagang. Forsvarsmenn stefnda hafi í raun undrast að stefnandi hefði ekki
gert ráð fyrir þessu í útboðslýsingu sinni. Stefnandi hafi tekið undir þessa
kröfu og þetta verið ákveðið. Engin breyting hafi orðið á umfangi verks
stefnanda við þessa breytingu. Hafa verði hér í huga að verið var að skipta um
járn á öllu þakinu. Eina breytingin hafi verið sú að í stað venjulegrar
þakplötu hafi verið sett niður plata sem á var lúga. Platan hafi verið útbúin í
blikksmiðju og stefnandi hvergi komið að gerð hennar. Hann hafi ekkert eftirlit
haft með framleiðslu hennar né ásetningu hennar á þakið, umfram það sem hann
hafði með öllum öðrum plötum á þakinu. Engin viðbótarhönnun eða teiknivinna
hafi verið framkvæmd vegna þessa.
Stefndi segir varðandi þriðja liðinn í
kröfugerð stefnanda samkvæmt þessum reikningi að það veki athygli að stefnandi
kvarti undan því að verkkaupi hafi ekki gert honum viðvart um að neglingu á
þakklæðningu væri ábótavant. Stefnandi hafi í upphafi verið ráðinn til að skoða
allt ytra byrði hússins, meta ástand þess og gera tillögur um úrbætur.
Stefnandi sé sérfræðingur á þessu sviði og hafi verið greitt fyrir að vinna
þessa vinnu. Það sé fráleitt að gera þá kröfu að ófaglærðir íbúar í húsinu hafi
vitað eitthvað um það hvernig neglingu á borðaklæðningu undir þakinu væri
háttað eða um ástand klæðningarinnar almennt.
Ákveðið hafi verið að fela verktakanum sem
tók járnið af og var að klæða þakið upp á nýtt að auka við neglinguna. Verk
þetta hafi ekki krafist hönnunar og ekki eftirlits umfram það sem eðlilega
fylgdi endurbyggingu þaksins. Vinna stefnanda hafi ekkert aukist við þessa
aukaklæðningu. Stefnandi hafi aldrei áskilið sér þóknun vegna þessa. Greiðsla
til verktaka vegna viðbótarvinnunnar hafi engin áhrif á samning aðila þessa
máls. Kröfu stefnanda um viðbótargreiðslu vegna þessa sé því hafnað.
Stefndi bendir á að í rökstuðningi stefnanda
fyrir aukagreiðslu vegna niðurfalla á svalir segi stefnandi að engar
upplýsingar hafi legið fyrir um að það vantaði niðurföll á tvær svalaraðir á
húsinu. Útboð hafi því ekki gert ráð fyrir að það þyrfti að bæta þeim við. Hafa
beri hér í huga að stefnandi hafi tekið að sér að skoða allt ytra byrði hússins
sem fagmaður. Við venjulega sjónskoðun hafi þessi staðreynd með niðurföllin
blasað við. Stefnandi hafi sjálfur lagt til að svölunum yrði lokað. Stefnanda
hafi því borið að ráðleggja stefnda með nauðsynlegar ráðstafanir sem slíkum
framkvæmdum fylgja óhjákvæmilega. Þeirra á meðal sé að tryggja að vatn lokist
ekki inni á svölunum. Stefnandi hafi einn borið alfarið ábyrgð á þessum mistökum.
Þess utan tekur stefndi fram að stefnandi hafi hvorki hannað eða teiknað neitt
í sambandi við þessa niðurfallalögn. Verktakinn hafi séð um þetta frá upphafi
til enda og vinna stefnanda ekkert aukist við þetta.
Á fyrsta verkfundi hafi verið bókað að
verkkaupi óskaði eftir tilboði í að saga gat úr lofti eins stigagangsins upp í
þakið. Á þriðja verkfundi hafi verið bókað að stefndi tæki tilboði í að saga
þetta gat og setja lúgu með stiga. Verkið hafi loks verið unnið um miðjan
nóvember 2017 eða þremur og hálfum mánuði eftir að stefnandi fór frá verkinu,
tæpum þremur mánuðum eftir að stefndi gaf út umræddan reikning og rúmum tveimur
mánuðum eftir að stefnandi setti reikninginn í innheimtu hjá Motus.
Ástæða þessa dráttar hafi verið að
undirverktaki sem sérhæfir sig í steinsögun hafi sífellt vanefnt loforð sitt um
að koma og saga gatið í plötuna. Það hafi ekki verið fyrr en svona löngu seinna
sem hann loks mætti til verksins. Forsvarsmaður stefnanda hafi ekkert komið að
samskiptum við þennan undirverktaka eða haft yfir höfuð nokkra vitneskju um
þessa þróun mála enda hafi hann ekki leitað eftir henni.
Stefnandi hafi ekki hannað þetta gat enda
hafi það ekki þarfnast hönnunar.
Stefnandi hafi heldur ekki hannað lúguna. Hún hafi verið keypt í Byko
tilbúin til uppsetningar. Augljóst sé einnig að stefnandi hafi hvergi komið að
verkinu sjálfu, þ.e.a.s. söguninni og ísetningunni, þar sem hann hafi þá löngu
verið farinn frá verkinu. Stefnandi hafi
ekki gert minnstu tilraun til að sýna fram á að verk hans í þjónustu stefnda
hafi aukist vegna þessarar viðbótar. Kröfu þessari sé því hafnað sem
tilhæfulausri með öllu.
Stefndi segir að frásögn stefnanda í stefnu
af því hvernig ákveðið hafi verið að breyta svalalokuninni, þannig að í stað
blikkplötu í hluta lokunarinnar væri notað gler, sé rétt svo langt sem hún nær.
Íbúum hafi þótt blikkplatan skerða útsýni og vera til óprýði. Verktakinn hafi
fallist á þessi sjónarmið og sett gler í stað blikks. Einungis hafi verið um
breytt efnisval að ræða, en ekki viðbót eða aukaverk. Útfærsla lokunarinnar
hafi ekki breyst. Stefnandi hafi ekki á neinu stigi komið að þessari breytingu.
Hún hafi ekki krafist hönnunar frá stefnanda enda hafi hann ekki hannað þá
útfærslu af svalalokuninni sem notuð var og samþykkt af byggingaryfirvöldum.
Stefnandi hafi ekkert eftirlit haft með þessari framkvæmd umfram það sem
almennt fólst í skyldum hans samkvæmt samningi aðila þessa máls. Stefndi
áréttar að stefnandi hafi haft lítið sem ekkert eftirlit með störfum
Skeljarinnar ehf. og boðað fulltrúa hennar aðeins á verkfund í upphafi en svo
aldrei eftir það. Þessi breyting á efnisvali skapi stefnanda engan rétt til
viðbótargreiðslu úr hendi stefnda.
Stefndi segir að það sé sameiginlegt öllum
framangreindum liðum að stefnandi hafi ekki sýnt fram á aukið vinnuframlag sitt
eða rökstutt með nokkrum hætti í hverju það fólst. Þrátt fyrir ítrekaðar
áskoranir hafi hann ekki lagt fram tímaskýrslur eða önnur gögn sem búi að baki
þessari kröfugerð og útfærslu hennar í fjárhæðum.
Stefndi hafnar reikningi stefnanda nr. 231,
vegna framlengingar á verki, að fjárhæð 434.310 krónur. Verksamningur aðila
hafi ekki verið framlengdur og stefnandi ekki verið beðinn um að veita stefnda
frekari þjónustu eftir að verktímanum lauk. Hafi stefnandi skipt sér eitthvað
af verkinu eftir 1. september þá sé stefnda um það ókunnugt og hljóti þá að
vera um óumbeðinn erindrekstur að ræða af hálfu stefnanda. Stefnandi eigi ekki
rétt á greiðslu fyrir eitthvert verk sem hann segist hafa unnið en aldrei verið
óskað eftir að hann ynni. Síðasti verkfundur hafi verið haldinn 1. ágúst 2017
eða mánuði áður en umsömdum verktíma stefnanda lauk. Stefndi kannist ekki við
að hafa þegið neina þjónustu frá stefnanda eftir það.
Reikningur þessi sé sama marki brenndur og
hinn fyrri. Enginn rökstuðningur hafi komið fram fyrir því að verk stefnanda
hafi verið framlengt. Heldur sé ekki komið fram hvað stefnandi telur að verkið
hafi framlengst mikið. Engin tímaskrá eða önnur gögn liggi frammi um það og
fjárhæðin, 350.250 krónur, sé ekki rökstudd með nokkrum hætti.
Í stefnu nefnir stefnandi það sem ástæðu
tafarinnar að formaður stefnda hafi ákveðið í samráði við verktakann að notast
við steníplötu í öðrum lit og mála hana.
Síðan hafi aftur verið hætt við það. Hið rétta í þessu sé að formaður
stefnda hafi komist að því rétt um það leyti er verki Múr og Mál ehf. átti að
ljúka að steníplata í réttum lit væri ekki til í landinu og væri ekki í pöntun.
Í því sambandi sé rétt að hafa í huga að eftirlit með efnisöflun og efnisvali
hafi verið ein af verkskyldum stefnanda.
Verktakinn hafi stungið upp á því að taka plötu í öðrum lit og mála
hana. Formaður stefnda hafi samþykkt það fyrir sitt leyti en með fyrirvara um
samþykki stjórnar húsfélagsins. Fallið hafi verið frá þessum fyrirætlunum strax
daginn eftir og rétta platan pöntuð hjá BYKO. Engin töf hafi því verið á
verkinu af þessum völdum.
Umrædd plata sé hins vegar ekki enn komin til
landsins af þeirri einföldu ástæðu að hún sé ekki lengur framleidd í réttum
lit. Niðurstaðan hafi því verið sú að í uppgjöri stefnda við verktakann hafi
þessi verkliður verið felldur út og ekki greitt neitt fyrir hann. Staðfesti það
enn betur hversu fjarstæðukennt það sé að umræða um þessa plötu í júlímánuði
2017 hafi valdið því að ekki hafi verið hægt að klára verkið á tilsettum tíma,
þ.e.a.s. fyrir 1. september sama ár.
Stefndi byggir á því að lög um þjónustukaup
nr. 42/2000 eigi við í lögskiptum aðila enda sé stefndi neytandi í skilningi
laganna þótt hann sé fulltrúi þeirra einstaklinga sem eigi íbúðir í húsinu.
Stefnandi hafi ekki fullnægt skyldum sínum samkvæmt 8. gr. laganna þegar og ef
hann taldi að hann væri að fara að vinna önnur verk en þau sem féllu undir
samninginn. Þá hefði honum borið að tilkynna stefnda það og óska eftir
fyrirmælum hans. Ákvæði 2. mgr. 8. gr. laganna eigi hér ekki við.
Stefndi áréttar að stefnandi hafi ekki gert
fyrirvara um verð í samningi þeim sem hann hafi samið einhliða og lagt fyrir
stefnda. Ákvæði 31. gr. laganna eigi því ekki við hér enda stafi krafa hans
heldur ekki af verðhækkunum heldur sé stefnandi að heimta greiðslu fyrir verk
sem hann hafi ekki unnið og ekki verið beðinn um að vinna.
Stefnandi hafi heldur ekki fullnægt skyldum
þeim sem á hann séu lagðar í 34. gr. laganna um þjónustukaup. Hafi hann talið
að hann hafi veitt stefnda þjónustu umfram það sem honum bar samkvæmt samningi
hefði hann ekki aðeins átt að gera viðvart um það eins og segir í 31. gr.
heldur hafi honum borið að leggja fram ítarlega sundurliðaðan reikning ásamt
rökstuðningi fyrir því í hverju hækkunin fælist. Stefnandi hafi ekkert slíkt
gert heldur sent stefnda órökstudda reikninga sem engar skýringar hafi fylgt.
Þegar þeir hafi ekki verið greiddir hafi hann sett reikningana þegar í stað í
löginnheimtu.
Varakrafa stefnda um lækkun krafna stefnanda
byggist á sömu rökum og sjónarmiðum og rakin hafa verið fyrir aðalkröfu hans að
breyttu breytanda.
Stefndi mótmælir sérstaklega
dráttarvaxtakröfu stefnanda. Stefnandi geri kröfu um dráttarvexti frá
útgáfudegi reikninganna, en samkvæmt 2. mgr. 5. gr. laga nr. 38/2001 sé ekki
heimilt að heimta dráttarvexti á slíkar kröfur fyrr en mánuður er liðinn frá
því að skuldari var sannanlega krafinn um greiðslu kröfunnar. Áður en mánuður
var liðinn frá útgáfu reikninga nr. 216 og 217 hafi stefnandi tekið þá út úr
heimabanka sínum og sett þá í löginnheimtu. Stefndi hafi þannig verið hindraður
í að greiða þessa reikninga, hefði hann kosið að gera það. Vegna þessa beri að
hafna kröfu stefnanda um dráttarvexti af þessum fjárhæðum.
Um lagarök vísar stefndi til ákvæða samnings
aðila, almennra reglna kröfuréttarins um skuldbindingargildi loforða og laga
nr. 42/2000 um þjónustukaup, einkum 8., 31. og 34. gr. þeirra laga. Um
dráttarvaxtakröfur stefnanda vísar stefndi til ákvæða 3. mgr. 5. gr. laga nr.
38/2001 um vexti og verðtryggingu.
Krafa
um málskostnað styðst við 1. mgr. 130. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála.
IV.
Eins
og rakið hefur verið gerðu aðilar með sér samning, dags. 7. júlí 2016, þar sem
stefnandi tók að sér fyrir stefnda hönnun, umsjón og eftirlit með framkvæmdum
við fasteignina að Breiðvangi 18, 20 og 22. Til grundvallar framkvæmdunum lá
kostnaðarmat frá stefnanda, dags. 9. mars 2016, þar sem kostnaður við
framkvæmdir var áætlaður 71.700.000 krónur. Samkvæmt samningi aðila átti
stefnandi að fá greitt 6.2013.000 krónur fyrir vinnu sína.
Reikningur
stefnanda nr. 216, dags. 19. ágúst 2017, að fjárhæð 700.500 krónur, auk
virðisaukaskatts, samtals 868.620 krónur, um „greiðslu skv. samkomulagi“,
virðist vera byggður á sjöundu greiðslunni sem stefnda bar að greiða stefnanda
samkvæmt samningi aðila, þ.e. lokagreiðslan. Stefndi hefur neitað að greiða
reikninginn og heldur því fram að stefnandi hafi farið frá verkinu 1. ágúst
2017 og engum verkum sinnt eftir það, en gert hafi verið ráð fyrir því í
samningi aðila að verktími stefnanda væri til 1. september 2017. Samkvæmt
gögnum málsins og tölvupósti stefnanda til verktaka virðist stefnandi hafi
haldið áfram eftirliti með verktökum og farið á verkstað eftir 1. ágúst 2017.
Stefnandi vanefndi hins vegar samning aðila með því að hafa ekki umsjón með að lokaúttekt
færi fram og með lokauppgjöri við framkvæmdaaðila. Að öllu þessu virtu þykir
rétt að stefndi greiði stefnanda helming af reikningi nr. 216, dags. 19. ágúst
2017, þ.e. 434.310 krónur.
Stefnandi
krefst þess einnig að stefndi greiði tvo aðra reikninga, sem stefndi telur sér
ekki skylt að greiða. Annar reikningurinn er nr. 217, dags. 19. ágúst 2017, að
fjárhæð 240.000 krónur auk virðisaukaskatts, samtals 297.600 krónur, vegna
„viðbótarframkvæmda“, og hinn reikningurinn er nr. 231, dags. 17. september
2017, að fjárhæð 350.250 krónur, auk virðisaukaskatts, samtals 434.310 krónur,
vegna „framlengingar á verkinu“. Í þessu sambandi verður að líta til þess að
samkvæmt samningi aðila bar stefnanda m.a. að miðla upplýsingum milli verkkaupa
og framkvæmdaaðila um breytingar, viðbætur og aukaverk. Þá var verktími
stefnanda „áætlaður“ út viku 35 árið 2017. Þannig var gert ráð fyrir því í
samningi aðila að stefnandi kæmi að samskiptum við framkvæmdaaðila um
breytingar á verki, viðbætur og aukaverk og var ekki gert sérstaklega ráð fyrir
því í samningnum að stefnanda bæri aukalega þóknun vegna slíkra „viðbótarverka“
eða ef verktími yrði eitthvað lengri. Samkvæmt 1. mgr. 8. gr. laga nr. 42/2000
um þjónustukaup, og ÍST 30:2012, sem vísað var til í samningi aðila, bar stefnanda
að tilkynna stefnda ef um viðbótarkostnað eða verk hjá stefnanda væri að ræða
sem félli ekki undir samning aðila. Gegn mótmælum stefnda er með öllu ósannað
að stefnandi hafi gert það. Þá hefur stefnandi ekki þrátt fyrir ítrekaðar
áskoranir stefnda skilað tímaskýrslum eða gert fullnægjandi grein fyrir í
hverju þessi aukakostnaður felst þannig að réttlætanlegt sé að stefnandi fái
greitt umfram samning aðila, en viðbótarframkvæmdir og framlenging á verktíma
var óveruleg og rúmast innan þess sem samningur aðila gerði ráð fyrir. Er því
fallist á með stefnda að honum beri ekki að greiða þessa tvo reikninga.
Samkvæmt
framansögðu ber stefnda að greiða stefnanda 434.310 krónur, en dráttarvextir
skulu reiknast frá dómsuppsögu.
Við
ákvörðun málskostnaðar ber að líta til þess að stefnandi hefur unnið málið að
nokkru og tapað því að nokkru. Að þessu virtu og með vísan til 2. mgr. 130. gr.
laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála verður stefndi dæmdur til að greiða
stefnanda málskostnað sem er hæfilega ákveðinn 350.000 krónur.
Dóm þennan kveður upp Sandra Baldvinsdóttir héraðsdómari, ásamt meðdómsmönnunum Ástríði Grímsdóttur héraðsdómara og Jóni Ágústi Péturssyni, byggingartæknifræðingi og húsasmíðameistara.
D ó m s o r ð:
Stefndi, húsfélagið Breiðvangi 18, 20 og 22, greiði stefnanda,
Framkvæmdum og ráðgjöf ehf., 434.310 krónur ásamt dráttarvöxtum samkvæmt 1.
mgr. 6. gr. laga nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu frá dómsuppsögu til
greiðsludags.
Stefndi
greiði stefnanda 350.000 krónur í málskostnað.
Sandra Baldvinsdóttir
Ástríður Grímsdóttir
Jón Ágúst Pétursson