Héraðsdómur Reykjavíkur Dómur 2 5 . febrúar 2021 Mál nr. E - 5062/2020 Handafl ehf. (Gestur Gunnarsson lögmaður) g egn VHM ehf. ( Sævar Þór Jónsson lögmaður ) Málsmeðferð og dómkröfur aðila Mál þetta hefur höfðað með stefnu áritaðri um birtingu 28. ágúst 2020, af Handafl i ehf. , . Stefndi er VHM ehf., . Stefnandi krefst þess að stefndi verði dæmdur til að greiða stefnanda skuld að fjárhæð 20.152.217 kr. auk dráttarvaxta s amkvæmt 1. mgr. 6. gr. laga nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu af 7.304.341 kr. frá 6. maí 2020 til 21. maí 2020, af 14.739.667 kr. frá þeim degi til 30. maí 2020, af 19.030.634 kr. frá þeim degi til 5. júní 2020, af 19.659.488 kr. frá þeim degi til 6. júní 2020 og af 20.152.218 kr. frá þeim degi til greiðsludags. Þá krefst stefnandi málskostnaðar úr hendi stefnda að skaðlausu. Stefndi krefst aðallega sýknu að svo stöddu af kröfum stefnanda. Stefndi krefst þess til vara að dómkröfur stefnanda verði stórlega lækkaðar . Stefndi krefst þess að málskostnaður milli aðila falli niður. 2 Mál þetta var dómtekið eftir aðalmeðferð þess miðvikudaginn 10. febrúar 2021. Þær breytingar hafa orðið á rekstri málsins að stefndi setti fram þá kröfu við aðalmeðferð að h ann yrð i aðallega sýknaður að svo stöddu, en fram að því var krafan einungis sú að stefnukröfur yrðu lækkaðar , sbr. varakröfu nú. Fyrst nam krafan alls 7.282.283 krónum til lækkunar , sbr. greinargerð til dómsins. Við aðalmeðferð málsins var sú krafa lækkuð niður í 6.642.512 krónur eins og nánar er gerð grein fyrir í niðurst ö ðu málsins. Við aðalmeðferð málsins gaf Þorsteinn H. Einarsson fyrirsvarsmaður stefnda skýrslu og auk hans Skúl i Sigurðsson sem hefur umsjón með bókhaldi stefnda. Málsatvik Krafa stefnanda er byggð á níu reikningum stefnanda á hendur stefnda vegna þjónustu sem stefnandi veitti stefnda á grundvelli samnings aðilanna frá 16. janúar 2020 . Meginefni samning s ins var að stefnandi útv egaði stefnda sérhæfða aðstoðarmenn til smíðavinnu o.fl. Samkvæmt 2. gr. samningsins var hlutverk stefnanda að miðla starfsmönnum til stefnda. Starfsmennirnir voru á launaskrá stefnanda og áttu að njóta réttinda og bera skyldur samkvæmt íslenskum lögum . Engar launþegaskyldur gagnvart starfs mönnum skyldu hvíla á stefnda sem verkkaupa. Samkvæmt samningi aðila skyldi tímavinnutaxti vera 4.500 krónur auk virðisaukaskatts á klukkustund fyrir dag - og eftir vinnu . G iltu þessir taxtar samkvæmt sam ningnum bæði um sérhæfða aðstoðarmenn og lærða iðnaðarmenn. Ráðgert var að starfsmenn myndu vinna svipaðan tímafjölda yfir mánuðinn og aðrir starfsmenn verkkaup a , þ.e. stefnanda, en þó var einnig gert ráð fyrir vinnu á laugardögum. Áætlaður tímafjöldi st arfsmanna stefnanda hjá stefnda var 50 - 58 klukkustundir á viku. Teki ð var fram að ef launataxtar samkvæmt kjarasamningum hækkuðu þá breyttust tímavinnutaxtar í samræmi við það. Starf smenn stefnanda skyldu notast við innstimplunarkerfi til að halda utan um unna tíma, og reikning sfærðir tímar skyldu miðast við samþykktar skráningar í slíku kerfi. 3 R eikninga skildi greiða tvisvar í mánuði, þ.e. þann 6. og 21. hvers mánaðar samkvæmt samþykktum vinnuskýrslum. Eindagi reikninga var ákveðinn 14 dögum síðar. S tarfsmenn stefnanda munu hafa hafið störf s amkvæmt framangreindu fyrirkomulagi , hjá stefnda fljótlega í kjölfar undirritunar samningsins og stefnandi átt að senda reikninga í samræmi við fyrirmæli samningsins. Reikningar voru að sögn stefnanda sendir 21. j anúar, 6. febrúar, 21. febrúar, 6. mars, 21. mars, 6. apríl og 21. a príl 2020 og greiddir 3. febrúar, 20. febrúar, 16. mars, 19. mars, 2. apríl, 20. apríl, 30. apríl og 4. maí. Stefndi vísar til þess að af hálfu stefnanda séu dómkröfur taldar byggðar á r étti stefnanda til greiðslu samkvæmt framlögðum reikningum, sem séu níu talsins á tímabilinu 6. maí 2020 til 12. júní 2020. Um sé að ræða reikninga nr. 5280, 5288, 5287, 5283, 2643, 2642, 2641, 2646 og 2658, ásamt fylgiskjölum. Þann 1. apríl 2020 verður e kki annað ráðið en að orðið hafi umtalsverðar breytingar á launataxta starfsmanna stefnanda, í sam r æmi við kjarasamninga Samiðnar og Samtaka atvinnulífsins, sem undirritaðir voru vorið 2019. Á meðal stærstu breytinga var upptaka svokallaðs virks vinnutíma, þar sem starfsmaður í fullu starfi átti að fá greiddar 37 vinnustundir í viku fyrir fullt starf. Með þessari breytingu varð deilitala dagvinnutímakaups 160 tímar í stað 173,33 tíma. Við þessa breytingu hækkaði tímakaup dagvinnu um 8,33%. Með fram þessu br eytta fyrirkomulagi varð almenn hækkun mánaðarlauna fyrir fullt starf, sem nam 18.000 kr. á mánuði. Stefndi hefur ekki mótmælt því með rökum að þessar breytingar hafi orðið, en mótmælir áhrifum þeirra á samningssamband aðila. Þegar þessar breytingar urðu á töxtum samkvæmt kjarasamningum breyttust taxtar samkvæmt samningi aðila að sögn stefnanda. Tímavinnutaxti í dagvinnu hafi hækkað úr 4.500 krónum auk virðisaukaskatts í 4.700 krónur auk virðisaukaskatts, eða því sem nemur 4,4% hækkun. Eftirvinnutaxti h afi hækkað úr 4.500 krónum auk virðisaukaskatts í 5.250 krónur auk virðisaukaskatts, eða því sem nemur 16,67%. Báðar hækkanir voru að mati stefnanda mjög hóflegar og innan við það sem hækkun 4 hefði verið ef hækkun hefði tekið fullt mið af þeim breytingum sem u rðu á kjörum starfsmanna stefnanda samkvæmt kjarasamningum. Stefndi telur að þessar hækkanir hafi verið í andstöðu við samning aðila og jafnframt að óheimilt hefði verið að innheimta sérstaklega fyrir yfirvinnu þ.e. 5.250 krónur auk virðisaukaskatts. Þá ha fi breytingar þær sem samið hafi verið um ekki fjallað um hækkanir á tímakaupi. Í fyrstu tveimur reikningum sem stefnandi sendi til stefnda eftir kjarasamningsbreytingu fórst fyrir , að sögn stefnanda , að leiðrétta taxta og hafi því verið sendir leiðréttingarreikningar 3 0. maí 2020. Reikningarnir níu sem hafi verið gefnir út frá og með 6. maí 2020 og fram til síðasta reiknings, sem gefinn var út þann 6. júní 2020, hafa ekki fengist greiddir þrátt fyrir ítrekaðar áskoranir þar um. Stefndi stöðvaði greiðslur framkominna reikninga og kveðst hafa gert það vegna upplýsinga um stefnanda sem leitt hafi til þess að réttmætur vafi var að hans mati fyrir hendi um hvort stefnandi hefði fullnægt þeim skyldum sem á honum hvíldu lögum samkvæmt. Varðaði vafinn , að sögn stefnda , rétta greiðslu launa, starfskjara og annarra launatengdra gjalda vegna starfsmanna stefnanda sem störfuðu í þágu stefnda. Jafnframt voru fyrir hendi efasemdir um hvort stefnandi h efði staðið skil á staðgreiðslu opinberra gjalda. S tefndi kveðst hafa óskað eftir upplýsingum frá stefnanda með beiðni um staðfestingu þess efnis að laun og kjör starfsmanna stefnanda sem störfuðu í þágu stefnda, væru í samræmi við lög og kjarasamninga á Íslandi og að laun hafi verið greidd í samræmi við l aunaseðla. Jafnframt var óskað eftir upplýsingum stefnanda varðandi skil á virðisaukaskatti, staðgreiðslu og lífeyrissjóði téðra starfsmanna. Með bréfi lögmanna stefnanda hinn 2. júní 2020 til stefnda var því svarað til að af launaseðlum m ætti ráða að st arfsmennirnir n ytu í það minnsta lágmarkskjara samkvæmt þeim kjarasamningum sem myndu gilda ef stefndi hefði ráðið starfsmennina í vinnu. Jafnframt að svo virtist sem kjör stafsmanna væru umfram lágmarkskjör. 5 Stefndi óskaði eftir frekari upplýsingum um sk il á virðisaukaskatti, staðgreiðslu og lífeyrissjóð siðgjöldum . Í bréfi lögmanna stefnanda til stefnda frá 3. júní 2020 kemur fram að stefnandi t aldi sér ekki skylt að veita stefnda umbeðnar upplýsingar. Hins vegar staðfestu tveir lögmenn stefnanda, að þeir h efðu haft milligö ng u um greiðslur og uppgjör fyrir hönd stefnanda á lífeyrissjóðsgjöldum, staðgreiðslu og virðisaukaskatti, meðal annars vegna starfsmanna þeirra er stefndi hafði nýtt í starfsemi sinni. Með bréfi lögmanns stefnda til stefnanda 16. júní 2020, var enn á ný óskað eftir upplýsingum um starfsmenn stefnanda sem unnið höfðu í þágu stefnda. Einkum var óskað eftir upplýsingum er lutu að launakjörum og launagreiðslu m. Þá var óskað eftir upplýsingum fr á stefnanda um nöfn starfsmanna á vegum stefnanda sem unnið höfðu í þágu stefnda, afriti af ráðningarsamningum starfsmanna, afriti af vinnuskýrslum starfsmanna, afriti af launaseðlum starf s manna, staðfestingu á að laun starfsmanna hefðu verið greidd í s amræmi við launaseðla, staðfestingu á að launatengd gjöld hefðu verið innt af hendi sem og staðfestingu á opinberum gjöldum, einkum vegna staðgreiðslu og virðisaukaskatts . Stefndi vakti athygli á því sem hann sagði lögbund na starfsskyldu stefnanda , þ.e. að veita umbeðnar upplýsingar og afhenda gögn þar a ð lútandi. Lögmaður stefnanda svaraði með tölvuskeyti 26. júní 2020 þar sem því var hafnað að veita stefnda umbeðnar upplýsingar. Stefndi lýsir því svo að þrátt fyrir skeytasendingar milli lögmanna aðila hafi í júlí 2020 enn verið fyrir hendi réttmætur vafi í huga stefnda um hvort stefnandi hefði fullnægt þeim skyldum sem á honum hvíla lögum samkvæmt, varðandi greiðslu launa, skatta og gjalda. Stefndi kveðst hafa bent á í júlí 2020 m.a. að tímaskráningar starfsmanna á verkstað í innstimplunarkerfi á vegum stefnda , sem nefnist Tímavera , og þær tímaskráningar sem stefnandi hef ði látið af hendi, st önguðust á. Fyrir tímabilið frá 1. apríl 2020 til 11. júní 2020 hafi verið skráðar alls 4402 vinnustundir vegna v innu starfsmanna á 6 vegum stefnanda. Með hliðsjón af reikningum , útgefnum af stefnanda , hafi hann hins vegar innheimt alls 4565,22 klukkustundir. Í sama erindi kveðst stefndi jafnframt hafa vísað til samkomulags stefnanda og stefnda þess efnis að stefnand i skyldi taka þátt í kostnaði vegna vinnufatnaðar starfsmanna og greiða helming þess kostnaðar . Þá var í bréfinu einnig gerð krafa um greiðslu fyrir máltíðir starfsmanna stefnanda, sem stefnandi hafi ekki greitt fyrir. Málsástæður og lagarök stefnanda Ste fnandi byggir á því að greiðsluskylda stefnda sé skýr. Stefnandi hafi veitt stefnda þjónustu á grundvelli samnings, þar sem kveðið hafi verið á um verð fyrir þjónustuna og verðbreytingar, en stefndi hafi ekki greitt fyrir stóran hluta þeirrar þjónustu sem hafi verið veitt. Stefnandi byggir á því að stefndi hafi enga heimild til að halda eftir greiðslu á reikningunum og byggir á því að engar ath ugasemdir sem fram hafa komið af hálfu stefnda eigi við rök að styðjast. Jafnframt byggir stefnandi á því að allar athugasemdir stefnda við reikninga og vinnuframlag hefðu þurft að koma fram strax á þeim tíma sem þjónustan var veitt, og reikningar voru gef nir út, en að ekki stoði að gera fyrst athugasemdir um einum og hálfum mánuði eftir að síðasti reikningur vegna verksins var gefinn út. Stefndi hafi að sögn stefnanda í fyrsta skipti gert efnislegar athugasemdir við útgefn a reikninga með bréfi lögmanns st efnda til lögmanns stefnanda, frá 17. júlí 2020. Af því bréfi hafi þó mátt ráða að enginn ágreiningur væri um að stefndi stæði í skuld við stefnanda, en það voru einhver atriði sem stefndi gerði athugasemdir við. Því bréfi hafi verið svarað að fullu með br éfi lögmanns stefnanda til lögmanns stefnda 20. júlí 2020. Í svarbréfinu hafi enn á ný verið ítrekuð áskorun um að stefndi greiddi útistandandi reikninga og tekið fram að ekki yrði séð að neitt væri því til fyrirstöðu að stefndi greiddi í það minnsta þann hluta skuldarinnar sem samkvæmt bréfi stefnda væri óumdeildur. Við þessari áskorun h afi ekki formlega verið brugðist og tilraunir til sátta og eða efnislegra viðræðna haf i reynst árangurslausar. 7 Stefnandi byggir á því að sú þjónusta sem hann veitti stefnd a hafi verið til algjörrar fyrirmyndar og aldrei gerðar nokkrar athugasemdir við vinnuframlag starfsmanna stefnanda. Stefnandi vísar til meginreglna samninga - og kröfuréttar um skuldbindingargildi samninga og um efndir fjárskuldbindinga. Þá vísar stefnan di til meginreglna verktakaréttar og til h l iðsjónar vísar stefnandi til laga um þjónustukaup nr. 42/2000 og laga um lausafjárkaup nr. 40/2000. Krafa um dráttarvexti er byggð á lögum um vexti og verðtryggingu nr. 38/2001, sér í lagi III. kafla. Krafa um m álskostnað er byggð á 129. og 130. gr. laga um meðferð einkamála nr. 91/1991. Málsástæður og lagarök stefnda Stefndi krefst sýknu að svo stöddu af kröfum stefnanda. Kröfugerð hans í þessa veru , sem fyrst var sett fram við aðalmeðferð málsins , verður skil in þannig að hún byggi st á þeirri meginmálsástæðu stefnda sem sett var fram í greinargerð , en þá til stuðnings því sem er varakr afa stefnda nú en sem áður var aðalkrafa hans, um að kröfur stefnanda verði lækkaðar. Stefndi byggir kröfu sína til lækkunar á stefnukröfu í fyrsta lagi á því að stefnandi hafi ekki fullnægt þeim skyldum sem á honum h víla lögum samkvæmt, varðandi greiðslu launa, starfskjara, og annarra launatengdra gjalda, sem og staðgreiðslu opinberra gjalda. Í öðru lagi byggir stefndi á að með ú tgefnum reikningum stefnanda hafi verið innheimt ar of margar vinnustundir miðað við raunverulegar vinnustundir á verkstað. Í þriðja lagi byggir stefndi á því að tímavinnutaxti hafi verið hækkaður þvert gegn samningi. Í fjórða lagi byggir stefndi á að stefn andi hafi ekki greitt fyrir sinn hluta vegna vinnufatnaðar starfsmanna. Í fimmta lagi byggir stefndi á því að stefnandi hafi ekki greitt fyrir máltíðir starfsmanna eins og honum beri en við aðalmeðferð málsins féll hann frá þeirri kröfu. ------- 8 Stefndi kveðst hafa stöðvað greiðslur framkominna reikninga vegna upplýsinga sem lei tt hafi til þess að réttmætur vafi væri fyrir hendi um hvort stefnandi hefði fullnægt þeim skyldum sem á stefnanda hvíla lögum samkvæmt. Lög nr. 139/2005 gild i um starfsmannaleigur á innlendum vinnumarkaði og starfsmenn þeirra. Jafnframt gild i lögin um skyldur notendafyrirtækja í tengslum við þjónustusamning þeirra við starfsmannaleigur, sbr. 1. gr. laganna. Samkvæmt 1. gr. laganna , c - lið, sé stefndi í máli þess u skilgreindur sem notendafyrirtæki og stefnandi skilgreindur sem starfsmannaleiga. Í 1. og 2. mgr. 4. gr. b í lögunum sé kveðið á um óskipta ábyrgð notendafyrirtækis á grundvelli þjónustusamnings á vangoldnum lágmarkslaunum og öðrum vangreiðslum. Ábyrgð notendafyrirtækisins n ái til vangoldinna launa og starfskjara sem starfsmaður hefði að lágmarki átt að njóta, líkt og hann hefði verið ráðinn beint til notendafyrirtækisins til að gegna sama starfi samkvæmt launum sem aðildarsamtök vinnumarkaðarins semja u m. Þar að auki fall i undir ábyrgð notendafyrirtækisins launatengd gjöld, svo sem greiðslur til stéttarfélaga, tryggingagjald og mótframlag í lífeyrissjóð. Í lögum um staðgreiðslu opinberra gjalda nr. 45/1987 sé enn fremur kveðið á um að í þeim tilvikum sem starfsmannaleiga virði að vettugi skuldbindingar sínar er lút i að staðgreiðslu, ber i notendafyrirtækið ábyrgð, sbr. 4. mgr. 7. gr. og 20. gr. laganna. Með vísan til d - liðar 1. mgr. 4. gr. c og 2. mgr. 4. gr. c í lögum um starfsmannaleigur, hafi stefndi ó skað eftir upplýsingum hjá stefnanda um nöfn starfsmanna á vegum stefnanda sem unnið höfðu í þágu stefnda, afriti af ráðningarsamningum starfsmanna, afriti af vinnuskýrslum starfsmanna, afriti af launaseðlum starf s manna, staðfestingu á að laun starfsmanna hefðu verið greidd í samræmi við launaseðla, staðfestingu á að launatengd gjöld hefðu verið innt af hendi sem og staðfestingu á opinberum gjöldum, einkum vegna staðgreiðslu og virðisaukaskatt s . Hafi beiðninni verið hafnað. Stefndi hafi gert ótal tilraunir til þess að fá staðfestingu stefnanda á því að verið væri að framfylgja markmiði laga um starfsmannaleigur. Ljóst sé að ábyrgð notendafyrirtækis sé rík. Stefndi h afi reynt eftir fremsta megni að takmarka ábyrgð 9 notendafyrirtækisins með því að sinna eftirlitsskyldu sinni, að því marki er heimildir í lögum um starfsmannaleigur leyf i , með því að krefja stefnanda um upplýsingar. Vegna upplýsinga sem stefndi kveðst hafa varðandi vanrækslu stefnanda á greiðslum til starfsmanna og skilum á opinber um gjöldum, mat hann svo að réttast væri að halda eftir greiðslum, þar sem ábyrgð notendafyrirtækis sé rík. Stefndi hafi haldið eftir greiðslum vegna þess að stefnandi hafi ekk i lagt fram fullnægjandi sönnun á greiðslum til starfsmanna og skilum á opinbe rum gjöldum. Sú vanefnd heimil i stefnda að beita almennum vanefndaúrræðum kröfuréttar og halda eftir greiðslu m. ------- Í samningi aðila sé skýrt kveðið á um að starfsmenn verksala skuli stimpla sig inn og út á verkstað í innstimplunarkerfi verksala ef i nnstimplunarkerfi sé ekki til staðar hjá verkkaupa, annars hjá verkkaupa, og skul i reikningsfærðir tímar miðast við samþykkta skráningu í slíku kerfi. Stefndi sé með innstimplunarkerfi sem starfsmennirnir hafi notast við. Með bréfi lögmanns stefnda til stefnanda 17. júlí 2020 hafi verið gerðar athugasemdir vegna tímaskráninga starfsmanna á verkstað í innstimplunarkerfi á vegum stefnda sem nefnist Tímavera og tímaskráninga þeirra sem stefnandi hafi látið af hendi. Um sé að ræða tímabil sem komi fram á n íu reikning um stefnanda sem stefndi h afi þegar greitt , reikningum númer 5123, 5142, 5170, 5201, 5211, 5218, 5239, 5258 og 5267. Reikningarnir sé u dagsettir á tímabilinu 21. janúar 2020 til 21. apríl 2020 og tak i til vinnu starfsmanna á tímabilinu 6. janúar 2020 til 20. apríl 2020. Með hliðsjón af téðum níu reikningum, útgefnum af stefnanda, hafi stefnandi innheimt alls fyrir 5.872,48 klukkustundir, 32.768.440 krónur. Stefndi byggir á að þarna sé 811,56 klukkustundum of auki ð . Miðað við að tímagjald sé 4.500 án virðisaukaskatts sé lækkunin 4 .528.505 krónur með virðisaukaskatti . 10 Stefndi hefur fallið frá frekari kröfum vegna þessa frá því sem fram kom í greinargerð hans. ------- Í bréfi lögmanns stefnda til stefnanda hafi j afnframt verið gerðar athugasemdir við útseldan tímavinnutaxta, sem hafi verið hækkaður úr 4.500 krónum á klukkustund í 4.700 krónur auk virðisaukaskatts á klukkustund. Jafnframt h afi stefnandi hafið að rukka fyrir yfirvinnu starfsmanna 5.250 krónur auk virðisaukaskatts á tímann . Það sé á skjön við samning aðila þar sem einungis hafi verið gert ráð fyrir einum taxta. Stefndi mótmælir því sem fram k omi í stefnu varðandi breytingar á launataxta starfsmanna stefnanda. Þær kjarasamningsbreytingar til hækkunar, sem stefnand i vís i til í stefnu, sé u samningssambandi aðila óviðkomandi þar sem ekki sé um að ræða hækkun á launataxta starfsmanna. Kjarasamningsbreytingarnar sem um ræði haf i því ekki gildi í samningssambandi aðila. Þá hafnar stefndi framlögðum reikningi stefnanda n r. 2642 sem sé að fjárhæð 559.420 krónur með virðisaukaskatti. Jafnframt hafnar hann reikningi stefnanda nr. 2641 að fjárhæð 224.939 krónur með virðisaukaskatti. Reikningarnir séu ekki sjálfstæðir í þeim skilningi að tímarnir sem þar kom i fram haf i þegar v erið greiddir. Reikningarnir grundvall i st einungis á hækkun á tímagjaldi starfsmanna stefnanda og greiðslu vegna yfirvinnu, sem eigi sér enga stoð í samningi aðila . Því sé krafist lækkunar á st e fnukröfum um samtals 784.359 krónur vegna þessa. Stefndi byggir á þeirri meginreglu samningaréttar sem fel i í sér að menn get i samið um efni kröfuréttinda að vild sinni og get i þar af leiðandi ákveðið efni samnings. Vísar stefndi til meginreglunnar um að samninga skuli halda. Gerð sé krafa um að efni krö fu verði að vera nægjanlega skýrt og þar með að efni skyldu sé ljóst. Ekki sé unnt að knýja fram efndir á óskýrri kröfu. Stefndi krefst þess að krafa stefnanda verði lækkuð sem nem i skyndilegri hækkun á tímagjaldi og innheimtu vegna yfirvinnu starfsmanna með útgefnum reikningum sem 11 stefnandi byggir kröfu sína á. Stefndi miðar við unna tíma samkvæmt Tímaveru sem sé u 3.179,29 klst., þar sem tímagjaldið er 4.500 krónur auk virðisaukaskatts. Samtals sé það 978.691 króna sem stefndi byggi á til lækkunar . ------- Stefndi byggir kröfu sína til lækkunar þá jafnframt á vanefndum stefnanda til þátttöku í greiðslu á vinnufatnaði starfsmanna stefnanda, sem stefndi hafi lagt út fyrir. Stefndi kaupi öll vinnuföt af KH Vinnufötum ehf. Heildarfjár h æð sem stefndi lagði út fyrir vinnufatnaði starfsmanna stefnanda hafi numið 701.914 krónu m . Helming þess beri stefnanda að greiða eða 350.957 kr . ------- Stefndi hafnar því að athugasemdir séu of seint fram komnar, enda hafi það verið ákveðin mótmæli að greiða ekki umr ædda reikninga. Hvergi sé kveðið á um að athugasemdir við reikninga hefðu þurft að koma fram strax á þeim tíma sem þjónustan var veitt. Fjárhæð stefnda til lækkunar nemur samtals 6.642.512 krónu m . ------- Um lagarök vísar stefndi til laga um starfsmannaleigur nr. 139/2005, einkum 1. gr., 1. gr. c, 1. mgr. 1. gr. a, 5. gr. a, 1. og 2. mgr. 4. gr. b, d - lið 1. mgr. 4. gr. c og 2. mgr. 4. gr. c í lögunum . Stefndi byggir kröfur sínar einnig á lögum um staðgreiðslu opinberra gjal da nr. 45/1987, einkum 4. mgr. 7. gr. og 20. gr. laganna. Stefndi byggir og á meginreglum samninga - og kröfuréttar og ólögfestum reglum um tómlæti. Krafa um málskostnað er studd við 1. mgr. 130 gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála. Niðurstaða 12 Eins og að framan er rakið er enginn ágreiningur með aðilum um samningssambandið sjálft í grunninn, tilkomu þess og tilgang sem og meginskyldur aðila . Jafnframt játar stefndi að standa í skuld við stefnanda á grundvelli samningsins en telur að til frádrátt ar skuldinni skuli koma tilgreindir frádráttarliðir. Fjárhæð þeirra var við aða l meðferð málsins lækkuð og nemur heildarkrafa stefnda nú til lækkunar 6.642.512 kr. í stað 7.282.293 kr. , sbr. framangreint , en stefndi hefur alfarið fallið frá kröfu um hlutdeild stefnanda í kos t naði við máltíðir , 582.084 krónur , auk þess sem fallið hefur verið frá kröfu að fjárhæð 57.697 kr. sem byggðist á því að s tefndi taldi tíma unna af starfsmönnum vera ofreiknað a um 10,34 stundir á tímabilinu frá 6. maí til 12. júní 2020 . Af málatilbúnaði stefnda , bæði í greinargerð og svo við aðalmeðferð málsins , m ætti ráða að m eginágreiningur aðila sn úi st um hvort stefnda hafi verið rétt að halda eftir greiðslum til stefnanda vegna þess að hann kveð i st hafa haft rökstuddan grun um að stefnandi hafi ekki staðið skil á sköttum og launatengdum gjöldum . Honum hafi því verið nauðugur sá kostur að halda eftir fé til að geta mætt kröfum hins opinbera og lífeyrissjóð a vegna þessara gjalda sem hann kveðst geta orðið ábyrgu r fyrir á grundvelli laga nr. 139/2005 um starfsmannaleigur . Sá hængur er hér á að ste f ndi rökstyður ekki hvaða fjárhæð hann heldur eftir vegna þessa og á hvaða grunni hann þá geri það . Stefndi gerir hins vegar sundurliðaða r kröfu r vegna tiltekinna frádrát tarliða sem er u allir rökstuddir með viðeigandi hætti, þ.e. eins og málið er nú rekið, vegna ofreiknaðra vinnustunda, vegna rangra launataxta og vegna kostnaðar stefnanda við vinnufatnað þar sem hann krefur stefnanda um greiðslu að hlut a . Þannig er engin s érstök fjárkrafa gerð um lækkun stefnukröfu á grundvelli réttar til að halda eftir greiðslu á grundvelli framangreinds. Hægt er að líta svo á að sá málatilbúnaður stefnda verði skiljanlegri ef tekið er mið af kröfu stefnda sem hann setti fram við aðalmeðferð málsins um að hann verði sýknaður að svo stöddu, en samkvæmt 2. m gr. 26. g r. laga nr. 91 /1991 um meðferð einkamála skal sýkna stefnda að svo stöddu ef kröfunni mætti ella fullnægja með aðför og hún hvílir eða getur hvílt á stefnda , en efn d atími hennar er ekki kominn. Dómurinn fær ekki séð að slík krafa komist að gegn andmælum gagnaðila jafn seint og raun ber vitni. Telja verður að ef gerð er sýknukrafa í máli sé hins vegar mögulegt 13 að leggja fram kröfu á síðari stigum um sýknu að svo stöddu, en dómurinn telur reyndar hægt að fella á sakarefni slíkan dóm án kröfu undir slíku m kringumstæðum . ------- Samkvæmt lögum nr. 139/2005 eru lagðar ríkar skyldur á starfsmannaleigur sem ekki er síst ætlað að girða fyrir með tilteknum hætti að vanhöld verði á greiðslum til og vegna starfsmanna. Markmið laganna er þannig að tryggja að laun og önnur starfsk jör séu í samræmi við lög, reglugerðir og kjarasamninga. Af málatilbúnaði stefnda varð framan af, ekki glögglega greint hvað hefði orðið til þess að hann ákvað að stöðva greiðslur til stefnanda. Við aðalmeðferð kom fram að það hefði einkum verið vegna þes s að stefn an di hafi skyndilega gefið út reikninga í nafni annars félags en það hafi vakið upp grun hjá stefnda um að ekki væri allt með felldu. Stefnandi vildi meina að þetta hefði gerst fyrir mistök og dró þessa reikninga til baka strax og sendi nýja í staðinn. Ekkert annað virðist hafa sérstaklega kallað á tortryggni stefnda í garð stefnanda um að hætt a gæti verið á því að stefndi myndi lenda óverðskuldað í ábyrgð fyrir skuldum stefnanda. Í bréfum frá lögmönnum stefnanda 2. og 3. júní 2020 þar sem svar að var erindum frá lögmanni stefnda var vísað til launaseðla starfsmanna við verkið sem lögmenn kváðust hafa yfirfarið sem og til bankayfirlit s . Var staðfest að laun hefð u verið greidd. Jafnframt staðfestu sömu lögmenn, að sögn umfram skyldu, að þeir hefðu sjálfir annast milligön g u um greiðslur og uppgjör f.h. stefnanda á lífeyrissjóðsiðgjöldum, staðgreiðslu og virðisaukaskatti, m.a. vegna starfsmanna sem stefndi hefði nýtt í starfsemi sinni. Stefndi taldi þetta ekki fullnægjandi og var því óskað eftir frek ari upplýsingum með bréfi sem sent var beint á stefnanda 16. j úní 2020 en virðist ekki hafa komið til vitneskju a.m.k. lögmanna stefnanda fyrr en í lok mánaðarins. Með tölvuskeyti 2. j úlí voru stefnda sendir allir launaseðlar hlutaðeigandi starfsmanna og s taðfest að laun hefðu verið greidd en greint frá því að ekki væri hægt að senda sundurliðaðar upplýsingar um launatengd gjöld fyrir einstaka starfsmenn heldur væru þar inni greiðslur vegna annarra starfsmanna stefnanda í öðrum verkum. Hins vegar 14 var boðist til að inn a af hendi greiðslur vegna laun a tengdra gjalda til viðkomandi opinberra aðila , eyrnamerkt viðkomandi starfsmönnum, tímabilum og viðtakendum. Ekki verður séð að neinar athugasemdir hafi komið fram með rökstuddum og sundurliðuðum hætti við kröfum stefnanda eftir þetta fyrr en með bréfi lögmanns stefnda 17. j úlí 2020 eftir að lögmaður stefnanda hafði tekið við málinu og krafið stefnda um greiðslu með tölvuskeyti 12. júní 2020. Í bréf i stefnda var hins vegar ekki minnst á mein t vanhöld stefnanda á því að standa skil á launum og/eða launatengdum gjöldum vegna starfsmanna, eða meintan rétt stefnda til að halda eftir greiðslum á þeim grundvelli. Verður varla önnur ályktun dregin af því en sú að stefndi hafi talið skýringar stefnanda , a.m.k. við svo búið, fullnægjandi , sbr. framangreint. Í þessu sambandi verður að líta til þess að samkvæmt 3. mgr. 4. g r. b, laga nr. 139/2005 verður krafa á hendur noten dafyrirtæki samkvæmt lögunum á grundvelli þjónustusamnings að hafa borist inna n fjögurra mánaða frá gjalddaga viðkomandi kröfu. Undir vissum kringumstæðum er hægt með ákvörðun dómstóla að lengja þann ábyrgðartíma . Ekkert slíkt er hins vegar uppi í þessu má li og engar upplýsingar um að kröfur hafi verið gerðar á hendur stefnda vegna þess samnings sem mál þetta snýst um eða vegna einhverra vanhalda stefnanda gagnvart stefnda eða starfsmönnum sínum. Ekki verður í raun séð , eins og málið er vaxið , að myndast hafi einhver skylda stefnanda gagnvart stefnda á grund v elli framangreindra laga eða að upplýsingaskylda stefnanda til Vinnumálastofnunar samkvæmt 1. mgr. 4. gr. laganna hafi verið van rækt þannig að hafi girt fyrir útgáfu stofnunar innar á staðfestingu samkv æmt 3. mgr. laganna og að staðfesting hafi a.m.k. verið til reiðu fyrir stefnda samkvæmt 1. mgr. 4. gr. a í lögunum . Einnig er í málinu óljóst á hvaða grunni stefndi gat gert þær kröfur sem félagið gerði á hendur stefnanda í ljósi framangreinds , að engar k röfur höfðu borist frá starfsmönnum. Án þess að það hafi þá þýðingu í málinu verður heldur ekki annað séð í fljótu bragði en að stefnandi hafi gefið stefnda nokkuð ítarlega r u pplýsinga r samkvæmt beiðnum hans og jafnvel boðist til að gera ráðstafanir til að tryggja skaðleysi stefnda sem virtust umfram skyldu. Þá liggur ekkert fyrir um það í málinu að Vinnumálastofnun hafi haft einhver afskipti af samningssambandi aðila samkvæmt ákvæðum framangreindra laga eða aðrir opinberir aðilar . 15 Kröfur stefnda samkvæmt framangreindu eru vanreifaðar og ekki verður séð að þær eigi við rök að styðjast eins og málið hefur verið lagt fyrir dóminn. Því gæti það í raun ekki skipt máli þótt ekki væri fallist á að krafa um sýknu að svo stöddu kæmist að. Ef nislegar forsendur fyrir slíkri niðurstöðu í málinu eru sjáanlega þannig ekki til staðar. Þá verður ekki fallist á að gagnstæð niðurstaða verði byggð á því að stefnandi hafi ekki staðið skil á stað g reiðslu opinber r a gjalda og sé því stefnda rétt að halda eftir greiðslum á þeim grundvelli með vísan til ábyrgðar sem á stefnda gæti hvílt samkvæmt 4. mgr. 7. gr. og 20. gr. laga nr. 45/1987. Ekkert liggur þannig fyrir um slík vanskil , um ábyrgð stefnda á slíkum vanskilum væru þau fyrir hendi og vanreifað er þá jafnframt á hvaða grunni stefndi ætti rétt á að halda eftir greiðslu. Eðli máls samkvæmt , sbr. framangreint, er síðan með öllu vanreifað hversu hárri fjárhæð stefndi ætti þá rétt á að halda eftir. Allur málatibúnaður stefnda í framangreinda veru er því a ð mati dómsins haldlaus. ------- Verður þá vikið að einstökum kröfu m stefnda sem hann hefur þó reifað með rökstuddum hætti hvað fjárhæðir varðar og hann krefst að komi til frádráttar kröfum stefnanda. Þar ber hæst krafa til lækkunar á þeim grundvelli að vinnuskýrslur sem stefnandi byggir kröfu sínar á séu rangar en skýrslur sem miðast við skráningu hjá stefnda gefi til kynna að þar skeiki alls 811,56 vinnustundum sem þá sé ofaukið , s em miðað við 4.500 k róna grunngjald þýði lækkun á kröfu stefnanda um samtals 4.528.505 krónur með virðisaukaskatti. Ákvæði í samningi a ðila frá 16. janúar 2020 um tímaskráningu starfsmanna gæti verið nákvæmara, en af því m á ráða að meginreglan væri sú að um skráningu færi eftir kerfi verksala, þ.e. stefnanda, ef ekki væri til staðar innstimplunarkerfi hjá verkkaupa, stefnda í máli þessu. Annars skyldi farið eftir kerfi verkkaupa samkvæmt samþykktri 16 skráningu. Fyrir liggur að þrátt fyrir að stefndi var sjálfur með innstimplunarkerfi hjá sér miðaði stefnandi sína reikningsgerð við eigið kerfi. Engar athugasemdir voru gerðar að hálfu stefnd a við þá skráningu á tímabilinu frá samningsgerð og þar til í júlí 2020 þegar allir reikni ngar voru útgefnir og megnið af þeim greiddir , en ekki verður betur séð en að allir útgefnir reikningar frá 21. janúar til 4. maí 2020, 7 talsins , hafi verið greiddir án allra athugasemda . Þegar af þeirri ástæðu verður kröfu stefnda á þessum grundvelli haf nað með vísan til tómlætis en stefnda var rétt að gera stefnanda viðvart strax, ef hann taldi tímaskráningar stefnanda ekki réttar, enda um algjört grundvallaratriði í samskiptum aðila að ræða og það atriði sem reikningar stefnanda og samningssamband einfa ldlega byggðust á. Þess utan sýndi lögmaður stefnanda fram á það við aðalmeðferð málsins með rökstuddum hætti að þessi væri reyndar ekki raunin og að í tímaskráningu stefnda vantaði einfaldlega daga sem ágreiningslaust mætti vera að starfsmenn á vegum st efnanda hefðu verið við störf hjá stefnda. Þessari sundurliðun og rökstuðningi stefnanda var ekki hnekkt af hálfu stefnda og ekki bornar á þá framsetningu brigður með rökstuddum hætti , en stefnandi lagði þvert á móti fram við aðalmeðferð, yfirlit sem byggð ist á framlögðum dómskjölum sem ekki verður betur séð en að hnekk i málatilbúnaði stefnda . Þannig virðist þessi krafa stefnda til lækkunar ekki byggð á þeim staðreyndum sem við blasa í framlögðum skjölum, a.m.k. er hún þá vanreifuð bæði eins og hún var sett fram og studd gögnum en enn frekar andspænis skýringum stefnanda við aðalmeðferð s em á sér , eftir því sem best verður séð , beina skírskotun til framlagðra gagna og samnings aðila. Þessari kröfu stefnda um lækkun á kröfum stefnanda verður því hafnað. --- --- Stefndi krefst því næst lækkunar á þeim grundvelli að stefnanda hafi verið óheimilt að hækka viðmiðunartímagjald starfsmanna úr 4.500 krónur á klukkustund fyrir bæði dagvinnu og eftirvinnu, upp í 4.700 krónur fyrir dagvinnu og 5.2 5 0 krónur fyrir yfirv innu. 17 Í samningi aðila var samið um að útseldur tímavinnutax t i sk y l d i vera 4.500 krónur auk virðisaukaskatts bæði fyrir dagvinnu og eftirvinnu. Þá segir að breytist launataxtar samkvæmt kjarasamningi til hækkunar breyt i st t í mavinnutaxtar í samræmi við það. Ekki hefur verður gerður ágreiningur um að umgjörð samningssambands aðila , ef svo má segja, er kjarasamningur Samiðnar og Samtaka atvinnulífsins. Sá samningur er því til skoðunar þegar kemur t.a.m. að mati á því hvort starf smenn þeir sem um ræðir njóti kjara sem eru a.m.k. lágmarkskjör samkvæmt kjarasamningum og lögum. Nýr kjarasamningur þessara aðila var undirritaður 3. maí 2019 og gilti frá 1. apríl það ár. Samkvæmt honum skyldi m.a. launaliður hækka um 18.000 kr. á mánuði frá og með 1. apríl 2020. Jafnframt var kveðið á um nýja deilitölu dagvinnu og hækkun dagvinnulauna sem því nam. Einnig var kveðið á um breytingar á útreikningi vegna yfirvinnu. Upplýsingar um þessar breytingar á kjarasamningum eru aðgengilegar m.a. í kyn ningarefni frá samningsaðilum. Því hefur ekki verið mótmælt að stefnandi hafi kynnt umræddar breytingar á tímavinnutöxtum í byrjun maí 2020. Í svarbréfi lögmanns stefnanda 20. júlí 2020 við athugasemdum stefnda í bréfi 17. júlí 2020 sem var , eins og fyrr greinir , fyrsta merki þess að með aðilum væri t ö lulegur ágreiningur, var umrædd hækkun rökstudd ítarlega af hálfu stefnanda með skírskotun í þessa samninga en sá rökstuðningur fær skýran stuðning í þeim gögnum sem aðgengileg eru um umræddar hækkanir. Þessu m rökstuðningi stefnanda sem að hluta til var endurtekinn í stefnu málsins og reifaður ítarlega við aðalmeðferð þes s, hefur stefndi ekki svarað með öðru en því að kannast við breytingar á starfskjörum frá og með 1. apríl 2020 en halda því hins vegar fram að ekki hafi verið um hækkanir að ræða heldur fyrst og fremst styttingu vinnutíma. Þetta hefur stefndi hins vegar ekki rökstutt með fullnægjandi hætti. Eftir stendur því hvort stefnanda hafi verið heimilt að hækka tímagjald. Samkvæmt samningi aðila var í upphafi vissulega samið um sama tímagjald í dagvinnu og eftirvinnu. Eins og samningurinn er uppsettur verður þó ekki t alið að hann hafi girt með öllu fyrir að yfirvinna gæti hækkað umfram dagvinnutaxta. Í samningi aðila er skv . kjarasamningum hækka þá br eytast tímavinnutaxtar í samræmi við það . 18 Andspænis framangreindum staðreyn dum málsins, í ljósi þess að stefndi gerði ekki þá þegar athugasemdir við umræddar hækkanir, þótt ekki sé það úrslitaatriði, og því að ekki verður betur séð en að báðum samningsaðilum hafi verið í mun að tryggja launþegum , sem undir samning aðila heyrð u, l ágmarkskjör samkvæmt íslenskum lögum og kjarasamningum verður fallist á að framangreind hækkun stefnanda á innheimtu gjaldi vegna einstakra starfsmanna hafi verið honum heimil. Stefnandi hefur rökstutt ágætlega bæði grundvöll en einnig tölulegar forsendur fyrir hækkun á yfirvinnutaxta umfram dagvinnutaxta án þess að það hafi kallað á rökstudd andsvör stefnda önnur en þau að slík hækkun hafi ekki verið heimil , sbr. framangreint sem dómurinn telur að standist ekki. Telur dómurinn því ekki óvarlegt að fallast á þessar kröfur stefnanda eins og þær eru fram settar og verður honum því ekki gert að sæta lækkun á kröfum sínum vegna þessa. ------- Eftir stendur þá krafa stefnda um að lækka beri kröfur stefnanda vegna gagnkröfu hans. Þar er um að ræða kröfu um þátt töku stefnanda í útlögðum kostnaði stefnda vegna vinnufatnaðar e n sú krafa byggir ekki á lækkun á stefnukröfum á grundvelli þess að þær séu of háar sem slíkar heldur er um að ræða sjálfstæða kröfu stefnda vegna kostnaðar sem hann hefur að sögn umfram skyld u lagt í. Stefnandi hefur þannig ekki gert kröfu um þennan kostnað eins og gildir um aðrar kröfu málsins. Krafa þessi nemur 350.957 krónum, sem er helmingur af kostnaði sem stefndi kveðst hafa lagt í vegna vinnufatnaðar og styðst krafan við skýrt ákvæði í samningi aðila. Stefnand i gerir ekki ágreining um að honum beri skylda til að taka þátt í helmingi sannanlegs kostnaðar vegna vinnufatnaðar. Hins vegar telur hann stefnda ekki hafa lagt fram fullnægjandi gögn til stuðnings kröfu sinni. Annars vegar hefur stefndi lagt fram sundurliðað einhliða óstaðfest yfirlit yfir lágmarksbúnað fyrir starfsmann , að hans mati , sem gerir ráð fyrir 63.810 kr. kostnaði á hvern starfsmann eða alls 701.914 kr. fyrir 11 starfsmenn sem geri þá kröfu að fjárhæð 350.957 kr. , sbr. framangreint , vegna helmings af kostnaði. Hins vegar leggur stefndi fram reikning a samtals að fjárhæð eitthvað rétt yfir milljón króna vegna kaupa 19 hans á margs konar vinnufatnaði og útbúnaði frá K H Vinnufötum ehf. á samningstímabilinu en án beinnar te ngingar við verkið sjálft. Dómurinn telur að krafa stefnda á þessum grunni sé réttmæt og stefnandi hefur enda ekki gert ágreining um það. Gegn andmælum stefnanda um fjárhæð kröfunnar og undirliggjandi gögn telur dómurinn hins vegar , eins og krafan er reifuð , ekki fært að slá fjárhæð hennar fastri í þessu máli. Verður því ekki fallist á að hún komi að svo stöddu til lækkunar á kröfum stefnanda. ------- Af framangreindu leiðir að fallist verður á stefnukröfur eins og þær eru fram settar. Ekki hafa kom ið fram rökstudd andmæli við vaxtakröfum stefnanda en þær styðjast við gjalddaga útgefinna reikninga sem byggja á samningi aðila. Eftir úrslitum málsins, með hliðsjón af málskostnaðaryfirliti stefnanda og málatilbúnaði aðila , og samkvæmt meginreglu 1. mgr. 130. gr. laga um meðferð einkamála nr. 91/1991, verður stefndi dæmdur til að greiða stefnanda 2.000.000 króna í málskostnað. Málið fluttu Gestur Gunnarsson lögmaður fyrir s tefnanda og Sævar Þór Jónsson lögmaður fyrir stefn da. Lárentsínus Kristjánsson héraðsdómari kveður upp dóm þennan. D ó m s o r ð Stefndi , VHM ehf., greiði stefnanda , Handafli ehf., 20.152.217 krónur auk dráttarvaxta samkvæmt 1. m gr. 6. gr. laga nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu af 7.304.341 krónu frá 6. maí 2020 til 21. maí 2020, af 14.739.667 krónum frá þeim degi til 30. maí 2020, af 19.030.634 krónum frá þeim degi til 5. júní 2020, af 19.659.488 krónum frá þeim degi til 6. j úní 2020 og af 20.152.218 krónum frá þeim degi til greiðsludags. 20 Stefndi greiði stefnanda 2.00 0.000 króna í málskostnað. Lárentsínus Kristjánsson