- Líkamstjón
- Orsakatengsl
- Skaðabætur
- Slysatrygging
- Sönnun
- Sönnunarbyrði
- Vátryggingarsamningur
- Veikindaforföll
- Vinnuslys
- Vitni
- Örorka
- Örorkumat
D Ó M U R
Héraðsdóms Reykjavíkur þriðjudaginn 17. apríl 2018 í máli nr.
E-2288/2017:
Aneta Brodziak
(Karl Ólafur Karlsson lögmaður)
gegn
Vátryggingafélagi Íslands hf.
(Jón Eðvald Malmquist lögmaður)
I.
Mál þetta var höfðað 26. júní 2017 og dómtekið 23. mars 2018. Stefnandi er Aneta Brodziak, [...], Hafnarfirði. Stefndi er Vátryggingafélag Íslands hf., Ármúla 3, Reykjavík.
Dómkröfur stefnanda eru að stefndi verði dæmdur til þess að greiða stefnanda 1.066.062 krónur með dráttarvöxtum samkvæmt 1. mgr. 6. gr. laga nr. 38/2001 um vexti og verðtryggingu, af 1.066.062 krónum frá 19. október 2016 til greiðsludags. Þá er krafist málskostnaðar, hver sem úrslit málsins verða, að teknu tilliti til virðisaukaskatts samkvæmt málskostnaðarreikningi.
Stefndi krefst sýknu af öllum kröfum stefnanda og að honum verði tildæmdur málskostnaður úr hendi stefnanda að mati réttarins.
II.
Málsatvik:
Stefnandi var starfsmaður hjá
vátryggingartaka, Serrano Íslandi ehf., þegar atvik áttu sér stað, en fyrirtækið
var með slysatryggingu launþega hjá stefnda. Mánudaginn 2. desember 2013
var stefnandi að lyfta 25 kg saltpoka upp á kerru í miðlægu eldhúsi þegar
hún varð fyrir meiðslum í baki.
Stefnandi leitaði til læknis á Læknavaktinni að kvöldi þriðjudagsins 3. desember 2013 og reyndist hún vera óvinnufær. Í málinu liggja fyrir sex læknisvottorð, eitt frá Læknavaktinni, dagsett 3. desember 2013, og fimm frá Heilsugæslunni Sólvangi, dagsett 23. desember 2013, 13. janúar 2014, 7. og 24. febrúar 2014 og 28. mars 2014. Í vottorðunum frá 3. og 23. desember 2013 og 28. mars 2014 greinir að ástæða óvinnufærni hafi verið sjúkdómur en í hinum þremur vottorðunum greinir að óvinnufærni hafi verið vegna vinnuslyss.
Að sögn stefnanda lét hún næsta yfirmann sinn, Kristleif Halldórsson, vita að hún væri óvinnufær vegna vinnuslyss 2. desember 2013 og verður ráðið af málatilbúnaði hennar að það hafi verið fljótlega eftir að slysið átti sér stað. Stefnanda var sagt upp störfum með bréfi vátryggingartaka 17. janúar 2014 með eins mánaðar uppsagnarfresti. Í bréfinu var tekið fram að uppsögnin væri vegna skipulagsbreytinga. Stefnandi mætti til vinnu 20. janúar 2014 eftir að hafa verið óvinnufær frá 2. desember 2013. Stefnandi reyndist óvinnufær að nýju frá 7. febrúar 2014, sbr. framangreind læknisvottorð. Eftir tilkynningu um uppsögn óskaði stefnandi eftir fundi með Jóni Ragnari Jónssyni, rekstrarstjóra hjá vátryggingartaka. Á fundinum gerði stefnandi nánari grein fyrir atvikum 2. desember 2013 og naut hún aðstoðar túlks. Í framhaldi af fundinum sendi Jón Ragnar tilkynningu til Vinnueftirlits ríkisins 12. febrúar 2014 með stöðluðu eyðublaði þar sem fram kom að vinnuslys hefði átt sér stað 2. desember 2013, klukkan 11:30, á lager í miðlægu eldhúsi vátryggingartaka. Í tilkynningunni var atvikum lýst nánar með svofelldum hætti: Starfsmaður var að lyfta 25 kg salt poka á kerru, þurfti að lyfta frá gólfi og upp á kerru sem er ca. 20 cm há. Þegar hún var að lyfta pokanum og ætlaði að færa hann upp á kerruna rak hún sig í aðra kerru, skrikaði fótur og fann fyrir hnykk á bakið. Starfsmaður fann ekki fyrir neinum verki fyrst á eftir en þegar leið á daginn fór hún að finna fyrir verkjum í baki.
Stefnandi leitaði til Eflingar-stéttarfélags eftir uppsögnina í tengslum við launagreiðslur samkvæmt veikinda- og slysarétti. Með bréfi starfsmanns Eflingar-stéttarfélags til vátryggingartaka 1. mars 2014 var vísað til þess að stefnandi hefði orðið fyrir vinnuslysi 2. desember 2013. Tekið var fram að óheimilt væri að svipta starfsmann launagreiðslum samkvæmt veikinda- og slysarétti með uppsögn ef um væri að ræða veikindaforföll. Starfsmaður ætti að halda veikindarétti sínum þar til hann yrði vinnufær á ný eða að veikindaréttur yrði tæmdur. Var vísað til ákvæða í kjarasamningi um eins mánaðar veikindarétt og að við þann rétt bættust þrír mánuðir vegna vinnuslyss. Í tölvuskeyti Jóns Ragnars, rekstrarstjóra vátryggingartaka, til stéttarfélagsins 5. mars 2014 greinir meðal annars að fyrirtækinu hafi fyrst orðið kunnugt um meint vinnuslys þegar stefnandi hefði ásamt túlki mætt á starfsstöð fyrirtækisins og óskað eftir því að fá að tilkynna atvik 2. desember 2013 sem vinnuslys. Var vísað til læknisvottorða 3. og 23. desember 2013 þar sem fram hefði komið að óvinnufærni stefnanda væri vegna sjúkdóms. Þá var tekið fram að það hefði fyrst komið fram í læknisvottorði 13. janúar 2014 að óvinnufærnin væri vegna vinnuslyss. Samkvæmt tölvuskeyti frá starfsmanni stéttarfélagsins, sem stefnandi lagði fram, gerði vátryggingartaki síðar á árinu upp vinnuslysarétt stefnanda út mars 2014 til samræmis við kröfu stéttarfélagsins.
Í tjónstilkynningu stefnanda til stefnda 2. apríl 2014 var atvikum lýst með sama hætti og greinir í tilkynningu til Vinnueftirlits ríkisins 12. febrúar sama ár. Í tjónstilkynningu Jóns Ragnars, rekstrarstjóra vátryggingartaka, til stefnda 25. júní 2014 var atvikum lýst með svofelldum hætti: Að sögn [stefnanda] var hún að lyfta 25 kg salt poka þegar henni skrikar fótur og fær hnikk á bakið. Tekið var fram í tilkynningunni að atvikið hefði verið tilkynnt til vinnueftirlitsins sem vinnuslys 12. febrúar 2014 og tilkynningin hefði verið samkvæmt frásögn stefnanda. Þá var tekið fram í tilkynningunni að vitni, Paulina Rymon Lipinska, hefði verið að atvikinu samkvæmt frásögn stefnanda.
Stefnandi aflaði skriflegrar
yfirlýsingar frá Paulinu Rymon Lipinska 30. apríl 2014 þar sem hún staðfesti að
hafa verið við störf með stefnanda hjá vátryggingartaka 2. desember 2013 í
fyrrgreindu eldhúsi. Þá er í yfirlýsingunni svofelld atvikalýsing: Við tókum kerru og fórum inn á lager.
[Stefnandi] beygði sig niður til að taka upp 25 kg. saltpoka úr plasti til að
lyfta upp á kerru, sem er ca 25 cm há. [Stefnandi] rekur fótinn í kerru við
hliðina á þeirri sem hún [var] að lyfta upp á. Við þetta heyrðist smellur í
baki hennar. Kvartaði [stefnandi] í framhaldi um verk í baki.
Í bréfi Jóns Ragnars rekstrarstjóra til Vinnueftirlits ríkisins 25. júní 2014, sem einnig var sent í afriti til stefnda og Sjúkratrygginga Íslands, var nánar vikið að fyrrgreindri tilkynningu til vinnueftirlitsins 12. febrúar sama ár. Var tekið fram að Jón Ragnar hefði átt fund með stefnanda, að hennar beiðni, þar sem hún hefði greint frá því að hún hefði orðið fyrir vinnuslysi 2. desember 2013. Jón Ragnar hefði tekið niður lýsingu atvika samkvæmt frásögn hennar. Við nánari eftirgrennslan hjá fyrirtækinu hefði hins vegar komið í ljós að yfirmanni stefnanda hefði ekki verið ljóst, né haft neinar spurnir af því, að stefnandi hefði orðið fyrir slysi á vinnustaðnum. Stefnandi hefði þó verið frá vinnu í veikindaleyfi frá 3. desember 2013 og hún verið sögð óvinnufær vegna sjúkdóms. Sömu skýringar hefðu komið fram í öðrum vottorðum síðar uns nýjar skýringar hefðu komið fram í vottorði útgefnu 13. janúar 2014. Í því vottorði hefði komið fram að óvinnufærni stefnanda væri vegna vinnuslyss. Að þessu virtu hefðu stjórnendur vátryggingartaka ekki haft ástæðu til að ætla annað en að stefnandi væri frá vinnu vegna veikinda. Ekkert hefði gefið til kynna að vinnuslys hefði átt sér stað nema frásögn stefnanda þegar hún tilkynnti um það tveimur mánuðum eftir atvik. Jón Ragnar hefði skráð frásögn stefnanda í góðri trú og sent til vinnueftirlitsins til samræmis við það sem áskilið væri í vinnuverndarlögum og vinnureglum fyrirtækisins.
Með bréfi stefnda 16. júlí 2014 var stefnanda tilkynnt að bótaskyldu úr slysatryggingu launþega væri synjað þar sem ósannað þætti að verkur í mjóbaki yrði rakinn til atviks 2. desember 2013. Stefnandi skaut synjun stefnda til úrskurðarnefndar í vátryggingamálum 9. júlí 2015. Úrskurðarnefndin kvað upp úrskurð 18. ágúst sama ár þess efnis að stefnanda bæri réttur til bóta úr slysatryggingu launþega hjá stefnda vegna meiðsla í baki sem hún hefði hlotið í slysi 2. desember 2013 á vinnustað sínum. Með bréfi stefnda til úrskurðarnefndar í vátryggingamálum 20. ágúst 2015 var tilkynnt um að stefndi yndi ekki úrskurðinum.
Einnig liggur fyrir tilkynning stefnanda um slys til Sjúkratrygginga Íslands 2. apríl 2014 og var hún í samræmi við fyrrgreinda tilkynningu til Vinnueftirlits ríkisins. Í tilkynningu Jóns Ragnars, rekstrarstjóra vátryggingartaka, til Sjúkratrygginga Íslands 30. júlí 2014 var atvikum hins vegar lýst með svofelldum hætti: Var [stefnandi] að lyfta 25 kg salt poka upp á kerru sem er ca. 20cm há. Við lyftuna rak hún sig í aðra kerru [og] skrikaði fótur og fann fyrir hnykk á bakið. Þá var tekið fram að lýsingin væri samkvæmt frásögn stefnanda. Með bréfi Sjúkratrygginga Íslands 22. september 2014 var stefnanda tilkynnt að atvik 2. desember 2013 á vinnustað hennar teldist bótaskylt sem slys samkvæmt lögum nr. 100/2007 um almannatryggingar.
Í vottorði Þórðar G. Ólafssonar yfirlæknis við Læknavaktina 5. maí 2014 greinir meðal annars að stefnandi hafi í fyrrgreindu viðtali hjá lækni að kvöldi 3. desember 2013 sagst hafa verið að lyfta saltpoka deginum áður og þá fengið slæman verk hægra megin í mjóbak. Hefði þetta gerst í lok vinnudags. Við læknisskoðun hefði stefnandi verið alveg stíf í mjóbaki, hryggskekkja verið í baki með vinstri sveigju/boga í mjóbaki og hægri sveigju/boga á mótum brjósthryggjar og mjóhryggjar. Stefnandi hefði í eitt skipti áður verið með bakverk, einum mánuði fyrr, og þá hefði verkurinn verið í tvo daga.
Í vottorði Gunnars Þórs Jónssonar, læknis við Heilsugæsluna á Sólvangi, frá 28. júlí 2016 greinir meðal annars nánar frá fyrrgreindum fimm vottorðum heilsugæslunnar um óvinnufærni stefnanda og hvað hafi legið þeim til grundvallar. Til viðbótar greinir frá læknisskoðunum stefnanda á heilsugæslunni 11. desember 2013, 17. janúar 2014, 2. júní 2014, 25. september 2014, 11. nóvember 2014, 21. janúar 2015, í febrúar 2015, 24. febrúar 2016 og 18. apríl sama ár vegna bakverkja o.fl. Í meginniðurstöðu vottorðsins greinir meðal annars að stefnandi hafi tognað illa við vinnu 2. desember 2013 við það að lyfta þungu og það hafi valdið henni verkjum, óþægindum og takmörkun á vinnugetu á rúmlega tveggja og hálfs árs tímabili.
Með bréfi lögmanns stefnanda 30. ágúst 2016 var Atli Þór Ólason læknir fenginn til að meta tímabundna óvinnufærni og læknisfræðilega örorku stefnanda vegna umrædds atviks. Í niðurstöðu örorkumatsins frá 30. september 2016 greinir meðal annars að stefnandi hafi hlotið tognun í mjóbaki í tengslum við atvikið 2. desember 2013, tímabundin örorka stefnanda hafi verið 100% frá 3. desember 2013 til 31. mars 2014 og að læknisfræðileg örorka sé 5%. Stefnandi kynnti stefnda niðurstöðu örorkumatsins 5. október 2016. Svar barst frá stefnda 13. sama mánaðar þar sem fyrri afstaða var ítrekuð og bótaskyldu hafnað.
Við aðalmeðferð málsins gaf stefnandi aðilaskýrslu.
Vitnið Paulina Rymon Lipinska gaf skýrslu símleiðis frá Póllandi. Þá gáfu
skýrslu vitnis Jón Ragnar Jónsson rekstrarstjóri og Kristleifur Halldórsson
fyrrverandi yfirmatreiðslumaður.
III.
Helstu málsástæður og
lagarök stefnanda:
Stefnandi byggir á því að hún hafi umræddan dag
orðið fyrir vinnuslysi í skilningi laga við störf sín hjá vátryggingartaka.
Samstarfsmaður stefnanda, Paulina Rymon Lipinska, hafi verið vitni að slysinu.
Stefnandi hafi einnig leitað til læknis daginn eftir vegna umrædds slyss. Þá
byggir stefnandi á því að hún hafi tilkynnt yfirmanni sínum, Kristleifi
Halldórssyni, um óvinnufærni af völdum vinnuslyssins. Stefnandi telur að ranglega
hafi verið merkt við óvinnufærni af völdum sjúkdóms í læknisvottorðum, sem
annaðhvort megi rekja til mistaka læknis eða tungumálaörðugleika, en hvorki
stefnandi né þáverandi eiginmaður hennar, sem hafi fylgt henni til læknis,
hafi talað íslensku og enskukunnátta þeirra hafi verið takmörkuð. Stefnandi
telur að það liggi fyrir að hún hafi hlotið bakáverka sem nánar greinir í örorkumati
Atla Þórs Ólasonar læknis frá 30. september 2016. Tímabundin örorka stefnanda
hafi verið metin 100% frá 3. desember 2013 til 31. mars 2014 og varanleg
læknisfræðileg örorka hennar hafi verið metin 5%.
Stefnandi byggir á því að
fyrir liggi sönnun um orsakatengsl umkvartana stefnanda og vinnuslyss sem hafi
átt sér stað 2. desember 2013. Um hafi verið að ræða skyndilegan
utanaðkomandi atburð. Öll málsgögn beri að sama brunni, en að mati stefnanda
liggi fyrir óræk sönnun um slysatvikið og afleiðingar slyssins. Stefnandi
vísar í því sambandi meðal annars til tilkynninga um slysið, yfirlýsingar
vitnisins Paulinu Rymon Lipinska, afstöðu Sjúkratrygginga Íslands, afstöðu
úrskurðarnefndar í vátryggingamálum, fjölmargra læknisfræðilegra gagna og
síðast en ekki síst niðurstöðu óvilhalls sérfræðings sem hafi gert
fyrrgreint örorkumat. Stefnandi telur að gögnum þessum hafi ekki verið
hnekkt.
Stefnandi vísar til þess að
hún hafi verið félagsmaður í Eflingu-stéttarfélagi þegar krafa hennar
stofnaðist. Um kjör hennar á slysdegi fari því samkvæmt kjarasamningi stéttarfélagsins
og Samtaka atvinnulífsins vegna vinnu starfsfólks í veitinga- og gistihúsum
og hliðstæðri starfsemi. Samkvæmt gr. 9.7 í kjarasamningnum sé atvinnurekanda
skylt að tryggja launafólk, meðal annars fyrir varanlegri læknisfræðilegri
örorku og/eða tímabundinni örorku af völdum slyss við vinnu. Grunnfjárhæð
örorkubóta sé 15.091.083 krónur miðað við vísitölu neysluverðs til verðtryggingar
1. júní 2011 (374,1 stig) þannig að hvert örorkustig greiðist sem 150.911
krónur. Sé um tímabundna örorku að ræða greiðist dagpeningar í hlutfalli við
starfsorkumissi fjórum vikum frá því að slys átti sér stað og þar til starfsmaður
verði vinnufær eftir slys, eða þar til örorkumat hafi farið fram, þó ekki
lengur en í 37 vikur. Stefnandi geri ekki kröfu um dagpeninga vegna
tímabundinnar örorku þar sem hún hafi fengið greidd laun til loka tímabils, 31
mars 2014, sem taki til örorku af slíkum toga samkvæmt örorkumati. Vinnuveitandi
stefnanda hafi á grundvelli fyrrgreinds kjarasamnings verið með slysatryggingu
launþega hjá stefnda og ágreiningslaust sé að tryggingin hafi verið í gildi
þegar slysið átti sér stað.
Stefnandi krefst greiðslu bóta
vegna varanlegrar læknisfræðilegrar örorku. Hún hafi samkvæmt örorkumati verið
metin til 5% örorku og af þeim ástæðum geri hún kröfu um 880.212 krónur
(15.091.083 kr./374,1*436,4*5%) í bætur vegna varanlegrar læknisfræðilegrar
örorku af völdum vinnuslyssins. Fjárhæð bóta hafi verið uppreiknuð samkvæmt
vísitölu neysluverðs til verðtryggingar fram til 5. október 2016, en þann dag
hafi stefnda verið kynnt niðurstaða örorkumatsins. Stefnandi krefst einnig
greiðslu á nauðsynlegum útlögðum kostnaði, 185.850 krónum, í tengslum við
undirbúning og framkvæmd örorkumats, þar af 34.950 krónum vegna
öflunar vottorðs frá Gunnari Þór Jónssyni lækni og 150.900 krónum vegna
örorkumats frá Atla Þór Ólasyni lækni. Stefnandi byggir á því að stefnda sé
skylt samkvæmt skilmálum slysatryggingar launþega að greiða nauðsynlegan
kostnað við undirbúning og framkvæmd örorkumats. Þá hafi stefnda á öllum
stigum verið veitt færi á að gæta hagsmuna sinna í því ferli. Að öllu
þessu virtu nemi stefnufjárhæð samtals 1.066.062 krónum.
Stefnandi vísar að öðru leyti
til ákvæða fyrrgreinds kjarasamnings, þar með talið 9. kafla samningsins. Þá
vísar stefnandi til ákvæða laga nr. 30/2004 um vátryggingarsamninga og laga
nr. 55/1980 um starfskjör launafólks og skyldutryggingu lífeyrisréttinda,
einkum 1. gr. þeirra laga. Ennfremur vísar stefnandi til skilmála slysatryggingar
launþega hjá stefnda. Um dráttarvexti vísar stefnandi til 1. mgr. 6. gr.
laga nr. 38/2001, sbr. 1. mgr. 121. gr. laga nr. 30/2004, en stefnandi krefst
dráttarvaxta á dómkröfu að liðnum 14 dögum frá því tímamarki þegar stefndi
móttók fyrrgreint örorkumat, eða frá 19. október 2016 að telja. Um
málskostnaðarkröfu vísar stefnandi til XXI. kafla laga nr. 91/1991 um meðferð
einkamála, einkum 129. og 130. gr. þeirra laga. Um kröfu um virðisaukaskatt á
lögmannsþóknun vísar stefnandi til laga nr. 50/1988 um virðisaukaskatt. Um
varnarþing vísar stefnandi til 33. gr. laga nr. 91/1991.
Helstu málsástæður og
lagarök stefnda:
Stefndi reisir sýknukröfu á því að ekki sé sannað að
atvik 2. desember 2013 hafi verið slys í skilningi 8. gr. í skilmálum stefnda
nr. SÞ20 fyrir slysatryggingu launþega. Atvikið falli ekki undir
slysatrygginguna. Stefndi vísar til þess að hugtakið slys samkvæmt 8. gr. slysatryggingarinnar
miðist við svofellda skilgreiningu: Með
hugtakinu slys er átt við skyndilegan utanaðkomandi atburð sem veldur meiðslum
á líkama þess sem vátryggður er og gerist án vilja hans. Þá vísar stefndi
einnig til samsvarandi skilgreiningar á slysahugtaki vátryggingarréttar, auk
dómaframkvæmdar, þar sem talið hafi verið að bakmeiðsli eða önnur meiðsli, sem
einungis hafi verið rakin til þess að þungum hlut hafi verið lyft eða ýtt,
hafi ekki verið felld undir slysahugtakið í skilningi vátryggingarskilmála
og vátryggingaréttar, sbr. t.d. hæstaréttardóm frá 2. júní 2005, í máli nr.
37/2005.
Nánar tiltekið byggir stefndi á því að ósannað sé að
atvikið 2. desember 2013 hafi verið með þeim hætti sem stefnandi haldi fram,
það er að hún hafi rekið sig í aðra kerru þegar hún var að lyfta saltpokanum,
skrikað við það fótur og fengið hnykk á bakið. Stefndi byggir á því að aðeins
liggi fyrir að baktognun stefnanda hafi hlotist af því einu að lyfta upp
saltpoka með tilheyrandi átaki og álagi á bak stefnanda án þess að nokkuð utanaðkomandi
ylli tognuninni.
Stefndi byggir á því að sönnunarbyrði um að
hugtaksskilyrði slysahugtaksins séu uppfyllt hvíli á stefnanda, þar með talið
að um sé að ræða skyndilegan utanaðkomandi atburð í skilningi 8. gr.
skilmálanna og vátryggingaréttar. Allan vafa um það hvort umrætt atvik hafi
verið skyndilegur utanaðkomandi atburður og þar með slys eigi að meta stefnanda
í óhag þar sem hún hafi ekki upplýst yfirmann sinn eða forsvarsmenn vátryggingartaka
um meintan slysatburð fyrr en tveimur og hálfum mánuði síðar, en þá hafi
verið búið að segja stefnanda upp störfum vegna skipulagsbreytinga. Forsvarsmönnum
vátryggingartaka hafi því ekki verið kunnugt um að vinnuslys hefði átt
sér stað en þeir talið í ljósi læknisvottorða frá stefnanda að hún væri frá
vinnu vegna veikinda. Stefndi telur þannig að stefnandi hafi orðið þess
valdandi að vátryggingartaki tilkynnti ekki atvikið strax til
Vinnueftirlits ríkisins og það hafi leitt til þess að rannsókn hafi ekki
verið gerð á atvikinu hjá vinnueftirlitinu. Þá mótmælir stefndi því sem röngu
og ósönnuðu að stefnandi hafi tilkynnt óvinnufærni af völdum vinnuslyss
til yfirmanns síns.
Stefndi vísar einnig til þess að í vottorði Þórðar G. Ólafssonar, yfirlæknis við Læknavaktina, frá 5. maí 2014 komi ekkert fram um að stefnandi hafi rekið sig í aðra kerru, skrikað fótur eða fengið hnykk á bakið þegar hún var að lyfta saltpokanum. Þar komi aðeins fram að hún hafi verið að lyfta saltpoka deginum áður og fengið við það slæman verk hægra megin í mjóbaki. Hið sama eigi við um vottorð Gunnars Þórs Jónssonar, læknis við Heilsugæsluna Sólvangi, en þar komi aðeins fram að stefnandi hafi fengi slæman verk og heyrt smell í baki við að lyfta upp þungu og að ljóst sé að hún hafi tognað illilega við umrædda lyftu.
Að mati stefnda verði ekki annað ráðið af þessu en að saga stefnanda sé síðar tilbúin frásögn um það hvernig umrædd atvik hafi átt sér stað. Stefndi telur að stefnandi hafi upphaflega sagt læknum á heilsugæslunni að hún hefði fengið bakverkinn við það að lyfta saltpokanum, eða í öllu falli ekki minnst á annað við læknana. Stefndi vísar í þessu sambandi til tveggja læknisvottorða um óvinnufærni, annars vegar vottorðs frá Læknavaktinni 3. desember 2013 og hins vegar vottorðs frá Heilsugæslunni Sólvangi 23. sama mánaðar, þar sem fram komi að óvinnufærni stefnanda sé vegna sjúkdóms en ekki slyss. Stefndi telur ósannað að um sé að ræða mistök sem rekja megi til mistaka læknis eða tungumálaörðugleika. Bendir hann á að stefnandi hafi flutt til Íslands 1. apríl 2009 og búið hér á landi frá þeim tíma. Þá telur stefndi að engin samtímagögn renni stoðum undir breytta frásögn stefnanda af umræddu atviki.
Stefndi byggir á því að lýsing á atvikum í tilkynningu vátryggingartaka til Vinnueftirlits ríkisins 12. febrúar 2014 og í tilkynningum stefnanda til stefnda og Sjúkratrygginga Íslands 2. apríl 2014, auk tilkynningar vátryggingartaka til stefnda 25. júní sama ár, hafi ekkert sönnunargildi þar sem í þeim gögnum sé byggt á hinni breyttu frásögn stefnanda af atvikum sem ekki hafi stuðning í samtímagögnum, sbr. til hliðsjónar hæstaréttardóm frá 8. júní 2006, í máli nr. 47/2006. Þá vísar stefndi einnig til sönnunarreglu einkamálaréttarfars um að framburður málsaðila, sem er honum hagfelldur, hafi ekki sönnunargildi, sbr. 50. gr. laga nr. 91/1991.
Stefndi byggir á því að skrifleg
yfirlýsing Paulinu
Rymon Lipinska frá 30. apríl 2014 hafi ekkert sönnunargildi. Um sé að ræða
vitnisburð í skjali sem hafi verið aflað einhliða af stefnanda.
Vitnisburðurinn hafi ekki verið gefinn hjá lögreglu, vinnueftirliti eða öðrum
hlutlausum rannsóknaraðila. Þá vísar stefndi að auki til þess að atvikalýsing
í skjalinu samrýmist ekki fyrstu atvikalýsingu í læknisvottorðum.
Um lagarök vísar stefndi til meginreglna um sönnun og
sönnunarbyrði í vátryggingarétti. Stefndi gerir ekki tölulegar athugasemdir
við höfuðstól stefnukröfu, 880.212 krónur, en telur að útlagður kostnaður
stefnanda, 185.850 krónur, eigi að falla undir málskostnað. Þá telur stefndi
að upphafstíma dráttarvaxta eigi að miða við uppkvaðningu dóms verði fallist
á kröfu stefnanda.
IV.
Niðurstaða:
Í málinu er ágreiningslaust að
stefnandi hlaut varanlega örorku vegna atviks 2. desember 2013 á vinnustað
hennar hjá vátryggingartaka sem nánar greinir í fyrirliggjandi örorkumati.
Þá er ágreiningslaust að vinnuveitandi stefnanda var með slysatryggingu hjá
stefnda og að tryggingin var í gildi á umræddum tíma. Ágreiningur máls þessa
tekur hins vegar til þess hvort umrætt atvik 2. desember 2013 hafi verið með
þeim hætti að stefnandi hafi lyfta þungum poka upp á kerru og hún rekið
sig í aðra kerru, og skrikað við það fótur, eins og stefnandi heldur fram, eða
hvort atvikin hafi aðeins verið með þeim hætti að stefnandi hafi verið að
lyfta þungum poka upp á kerru án nokkurs utanaðkomandi atburðar í
skilningi slysahugtaksins.
Meðal
málsgagna er tilkynning um vinnuslys til Vinnueftirlits ríkisins, dagsett
12. febrúar 2014 og undirrituð af Jóni Ragnari rekstrarstjóra. Um er að ræða
tilkynningu vinnuveitanda samkvæmt 1. mgr. 79. gr. laga nr. 46/1940 um aðbúnað,
hollustu og öryggi á vinnustöðum, sbr. 37. gr. laga nr. 68/2003. Í tilkynningunni
greinir meðal annars að stefnandi hafi umræddan dag á vinnustað sínum
verið að lyfta upp poka, rekið sig utan í aðra kerru, skrikað fótur og fundið
fyrir hnykk á bakið. Þá greinir í niðurlagi atvikalýsingar að stefnandi
hafi ekki fundið fyrir neinum verk fyrst á eftir en þegar leið á daginn hefði
hún farið að finna fyrir verkjum í baki. Sömu upplýsingar um atvik o.fl. koma
að mestu fram í tjónstilkynningu stefnanda til stefnda 2. apríl 2014 en
með þeirri viðbót að hún hafi látið vita af slysinu. Í tilkynningunni 2.
apríl 2014 er hins vegar ekki greint frá því að stefnandi hafi ekki fundið
fyrir neinum verk fyrst á eftir, eins og fram kom í tilkynningunni til
vinnueftirlitsins. Við skýrslugjöf Jóns Ragnars fyrir dómi kom meðal annars
fram að hann hefði fyllt tilkynninguna til vinnueftirlitsins út
samkvæmt frásögn stefnanda, að viðstöddum túlki. Samrýmist sá framburður
tölvuskeyti sem Jón Ragnar sendi til starfsmanns Eflingar-stéttarfélags 5.
mars 2014 og einnig því sem fram kom í tjónstilkynningu hans, fyrir hönd
vátryggingartaka, til stefnda 25. júní 2014. Þá kemur hið sama fram í bréfi
hans til Vinnueftirlits ríkisins o.fl. sama dag, auk tilkynningar hans til
Sjúkratrygginga Íslands 30. júlí 2014. Að framangreindu virtu þá leggur dómurinn
til grundvallar að upphafleg tilkynning vátryggingartaka til vinnueftirlitsins,
þar með talin atvikalýsing, sem síðari tilkynningar stefnanda til stefnda
o.fl. virðast að mestu hafa tekið mið af, hafi verið samkvæmt frásögn stefnanda.
Þá leggur dómurinn jafnframt til grundvallar að með því að skrá atvikalýsinguna
og senda á eyðublaði til vinnueftirlitsins hafi vátryggingartaki í
raun ekki verið að taka afstöðu til þess á þeim tíma hvort atvikalýsingin
væri rétt eða röng.
Meðal
málsgagna eru misvísandi læknisvottorð, dagsett 3. og 23. desember 2013,
13. janúar 2014, 7. og 24. febrúar 2014 og 28. mars 2014, um óvinnufærni stefnanda.
Við mat á þessum gögnum er til þess að líta að um er að ræða takmörkuð vottorð
þar sem meðal annars er gert ráð fyrir staðlaðri merkingu við það hvort óvinnufærni
stafi af slysi eða sjúkdómi. Í ítarlegra vottorði Þórðar G. Ólafssonar,
yfirlæknis við Læknavaktina, frá 5. maí 2014 er ekki vikið að því hvort
bakverkur stefnanda hafi verið vegna sjúkdóms eða slyss en í vottorðinu
greinir að það hafi verið unnið upp úr upplýsingum úr sjúkraskrá. Einnig
liggur fyrir að það var annar læknir við Læknavaktina, Ólafur Stefánsson,
sem sinnti stefnanda við komu þangað að kvöldi 3. desember 2013. Í ítarlegu
vottorði Gunnars Þórs Jónssonar, læknis við Heilsugæsluna Sólvangi,
er ekki vikið að því hvort bakverkur stefnanda hafi verið vegna sjúkdóms eða
slyss eða hvers vegna misræmi hafi verið um þetta atriði í eldri vottorðum frá
heilsugæslunni um óvinnufærni stefnanda. Fyrir liggur að vottorð Gunnars Þórs
var einnig unnið upp úr upplýsingum úr sjúkraskrá og að það var annar læknir
við heilsugæsluna, Gísli Baldursson, sem framkvæmdi læknisskoðanir og var
í samskiptum við stefnanda, sbr. áðurgreind vottorð um óvinnufærni. Viðkomandi
læknar hafa ekki verið leiddir til skýrslugjafar fyrir dóminum til frekari
skýringa á vottorðum og samskiptum við stefnanda. Hið sama á við um
fyrrverandi eiginmann stefnanda sem mun hafa verið viðstaddur læknisskoðun að
kvöldi 3. desember 2013 á Læknavaktinni. Að mati dómsins liggur því ekkert
fyrir um það hvort misræmi í skráningu á óvinnufærni stefnanda, ýmist af
völdum slyss eða sjúkdóms, stafar af tungumálaörðugleikum í samskiptum við
læknana eða hvort það er af öðrum ástæðum. Að framangreindu virtu er það mat
dómsins að ekki sé unnt að draga einhlíta ályktun af þessum gögnum um að
stefnandi hafi ekki orðið fyrir meiðslum af völdum slyss við vinnu 2. desember
2013 í skilningi vátryggingarskilmála.
Við
skýrslugjöf stefnanda fyrir dómi var framburður um atvik 2. desember 2013 að
mestu í samræmi við atvikalýsingu í fyrrgreindri tilkynningu til
Vinnueftirlits ríkisins og tilkynningar til stefnda o.fl. um það hvernig
slysið átti sér stað. Í framburði hennar kom þó ekki fram að henni hefði
skrikað fótur við það að reka sig utan í aðra kerru þegar hún var að lyfta
pokanum. Það atriði kemur hins vegar fram í umræddum tilkynningum. Þá
bar stefnandi um að hún hefði síðar um daginn látið næsta yfirmann sinn,
Kristleif Halldórsson, vita um slysið en hann hefði ekkert aðhafst vegna þess
að öðru leyti en því að hann hefði sýnt henni væntumþykju og ráðlagt henni að
vera ekki að gráta. Meðal málsgagna er yfirlýsing frá vitninu Paulinu Rymon
Lipinska, samstarfskonu stefnanda, frá 30. apríl 2014, um að hún hafi verið
við störf ásamt stefnanda í umræddu eldhúsi hjá vátryggingartaka 2.
desember 2013 þegar stefnandi hefði verið að lyfta upp 25 kg saltpoka
á kerru og hefði rekið fót í aðra nálæga kerru, og við það hefði heyrst smellur
í baki hennar og hún í framhaldi kvartað undan verk í baki. Í yfirlýsingunni
kemur ekki fram að hún hafi séð stefnanda skrika fótur við það að reka sig í
aðra kerru. Við skýrslu af vitninu Paulinu Rymon við aðalmeðferð kom hið sama
fram og staðfesti vitnið yfirlýsinguna. Framburður vitnisins var skýr og
greinargóður. Þá var vitnið sérstaklega spurt út í það hvort stefnanda hefði
skrikað fótur eða hún runnið til og kannaðist vitnið ekki við að svo hefði
verið. Stefnandi hefði hins vegar rekið sig utan í aðra kerru á meðan
hún var með pokann í höndunum. Þá bar Paulina Rymon einnig um það fyrir
dómi að stefnandi hefði síðar um daginn komið að máli við Kristleif á
vinnustaðnum og greint honum frá því hvað hefði gerst. Það eina sem Kristleifur
hefði gert hefði verið að hugga hana og segja henni að vera ekki að gráta. Við
skýrslu af vitninu Kristleifi við aðalmeðferð kom meðal annars fram að hann hefði
frétt af meintu vinnuslysi stefnanda í lok febrúar eða mars 2014 þegar hún
hefði komið að máli við hann og spurt hvort hann myndi eftir því að slysið
hefði átt sér stað og hún viljað fá hann til að skrifa undir skjal varðandi
slysið. Kristleifur hefði þá vísað stefnanda á Jón Ragnar rekstrarstjóra.
Nánar aðspurður um atvik 2. desember 2013 kvaðst Kristleifur lítið muna eftir
atvikum á þeim degi. Kvaðst hann ekki muna eftir því hvort stefnandi hefði
gefið sig á tal við hann þann dag vegna vinnuslyss eða hvort hann hefði huggað
hana vegna slíks atviks. Kristleifur sagði að samskipti þeirra hefðu verið
dagleg þar sem hann hefði verið hennar næsti yfirmaður. Aðspurður sagði Kristleifur
að honum hefði verið kunnugt um þá skyldu vinnuveitanda að tilkynna um vinnuslys
til Vinnueftirlits ríkisins og tók fram að leiðbeiningar hefðu verið í möppu
á vinnustaðnum um hvernig bregðast ætti við þegar slík atvik kæmu upp. Hann
tók hins vegar fram að engin slík atvik hefðu komið upp á þeim tíma sem hann hefði
starfað hjá fyrirtækinu. Fyrir liggur að vitnið Jón Ragnar rekstrarstjóri var
ekki á staðnum umræddan dag og var því ekki vitni að atvikum.
Að mati
dómsins samrýmist framburður vitnisins Paulinu Rymon ekki nægjanlega framburði
vitnisins Kristleifs um að stefnandi hafi greint Kristleifi frá umræddu slysi
sama dag og atvikið átti sér stað. Þá verður ekki byggt á framburði stefnanda
um þetta atriði, sbr. 50. gr. laga nr. 91/1991. Að þessu virtu telur dómurinn
ósannað að stefnandi hafi greint Kristleifi frá slysinu fyrr en í fyrsta lagi
í febrúar 2014. Að mati dómsins eru atvik málsins ekki flókin og reyndi ekki
á notkun sérstaks tækja- eða varnarbúnaðar. Þá er ekki uppi ágreiningur um að
kerrur að tiltekinni hæð voru á vinnustaðnum né heldur að umrædd háttsemi
stefnanda hafi verið hluti af starfsskyldum hennar. Að þessu virtu verður ekki
séð að það hafi sérstaka þýðingu fyrir sönnunarmatið í málinu þótt nokkrar
tafir hafi orðið á því að stefnandi tilkynnti vinnuveitanda sínum um að hún hefði
orðið fyrir slysi og að ekki hafi farið fram rannsókn af hálfu
vinnueftirlitsins. Að þessu virtu og með vísan til yfirlýsingar og framburðar
vitnisins Paulinu Rymon fyrir dómi, þá telur dómurinn sannað að stefnandi
hafi í starfi sínu, þegar hún var að lyfta umræddum saltpoka upp á kerru,
rekið sig óviljandi utan í aðra nálæga kerru og það hafi orðið til þess að hún
fékk hnykk á bakið. Dómurinn telur hins vegar ósannað, þegar litið er til framburðar
stefnanda og fyrrgreindrar yfirlýsingar og framburðar vitnisins Paulinu
Rymon fyrir dómi, að stefnanda hafi skrikað fótur á meðan hún var að lyfta
pokanum við það að reka sig utan í kerruna.
Samkvæmt 8. gr.
vátryggingarskilmála í slysatryggingu launþega, sem málsaðilar vísa til, telst
slys vera það þegar skyndilegur utanaðkomandi atburður verður sem veldur
meiðslum á líkama þess sem vátryggður er og gerist án vilja hans. Sömu meginsjónarmið
liggja til grundvallar slysahugtakinu í vátryggingarétti, sbr. hæstaréttardóm
frá 2. júní 2005, í máli nr. 37/2005. Að mati dómsins fellur framangreint
atvik, sem dómurinn hefur talið sannað, undir framangreint slysahugtak slysatryggingarinnar
en fyrir liggur að stefnandi rak sig óviljandi utan í kerru þegar hún var við
störf við það að lyfta poka upp á aðra kerru og það varð til þess að hún fékk
hnykk á bakið svo af hlaust varanleg læknisfræðileg örorka samkvæmt
fyrirliggjandi örorkumati. Að þessu virtu fellur atvikið undir bótasvið
slysatryggingarinnar, sbr. gr. 9.1 og 9.1.1. Þá liggur fyrir að slysatryggingin
var hluti af kjarasamningsbundnum réttindum stefnanda, sbr. gr. 9.7 í kjarasamningi
Samtaka atvinnulífsins og Eflingar-stéttarfélags o.fl. með gildistíma frá 22.
júní 2011 til 31. janúar 2014, og þar með hluti af starfskjörum hennar, sbr.
1. gr. laga nr. 55/1980 með síðari breytingum. Að öllu framangreindu virtu
verður lagt til grundvallar að stefndi, sem vátryggjandi, beri bótaskyldu
gagnvart stefnanda vegna varanlegrar læknisfræðilegrar örorku hennar.
Í málinu er ekki tölulegur
ágreiningur um höfuðstól stefnukröfu að því er varðar bætur vegna
læknisfræðilegrar örorku, 880.212 krónur. Stefndi telur hins vegar að útlagður
kostnaður stefnanda, 185.850 krónur, vegna vottorðs Gunnars Þórs Jónssonar
læknis og vegna örorkumats Atla Þórs Ólasonar læknis, sem ekki er
ágreiningur um varðandi fjárhæðir, falli undir málskostnað. Stefnandi hefur mótmælt
þessu og byggir á því að útlagður kostnaður við framangreinda gagnaöflun komi
til viðbótar og teljist vera hluti af höfuðstól stefnukröfu, samtals 1.066.062
krónur. Samkvæmt gr. 9.2 í slysatryggingunni fellur undir bótasvið kostnaður
vegna nauðsynlegra læknisvottorða í tengslum við vátryggingaratburð þegar
þeirra er aflað að beiðni félagsins. Þá er kveðið á um það í gr. 13.2.7 í.
slysatryggingunni að leiði slys til varanlegrar örorku þá skuli vátryggingafélagið
og vátryggður koma sér saman um einn hæfan matslækni til þess að meta
afleiðingar slyssins. Stefnandi hefur lagt fram útprentanir af tölvuskeytum
lögmanns hennar og starfsmanns stefnda í tengslum við aðdraganda og niðurstöðu
umrædds örorkumats. Að mati dómsins sýna skjöl þessi að stefnda var gefinn
kostur á að koma að og gæta hagsmuna sinna við gerð matsins. Þá var honum tilkynnt
um niðurstöðu matsins, ásamt því að honum var sendur reikningur vegna þess.
Einnig liggur fyrir af þessum gögnum að læknisvottorð Gunnars Þórs hafði áður
verið sent stefnda ásamt afriti af reikningi. Að mati dómsins er um að ræða
kostnað vegna gagna sem voru nauðsynleg til að staðreyna tjón stefnanda og
telst kostnaðurinn, sem stofnað var til fyrir málshöfðun, vera hluti af sjúkrakostnaði
í skilningi 1. mgr. 1. gr. skaðabótalaga nr. 50/1993, sbr. til hliðsjónar
hæstaréttardóm frá 16. maí 2013, í máli nr. 748/2012. Að þessu virtu ber að
fallast á það með stefnanda að kostnaður vegna framangreindrar gagnaöflunar
eigi með réttu að vera hluti af höfuðstól stefnufjárhæðarinnar sem stefnda
beri að greiða.
Fyrir liggur að örorkumat var
kynnt fyrir stefnda 5. október 2016. Að því virtu og með vísan til 1. mgr. 6.
gr. laga nr. 38/2001, sbr. 1. mgr. 121. gr. laga nr. 30/2004, þá ber að fallast
á kröfu stefnanda um að dráttarvextir skuli miðast við tímabilið frá 19.
október 2016 til greiðsludags.
Að
fenginni framangreindri niðurstöðu, og með vísan til 1. mgr. 130. gr., sbr. 1.
og 3. mgr. 129. gr. laga nr. 91/1991, ber stefnda að greiða stefnanda málskostnað
sem ræðst af málskostnaðarreikningi, sem stefnandi hefur lagt fram, samtals
1.573.187 krónur, þar af 1.519.215 krónur vegna lögmannsþóknunar að meðtöldum
virðisaukaskatti og 53.972 krónur vegna útlagðs kostnaðar.
Daði
Kristjánsson héraðsdómari kveður upp dóm þennan.
D Ó M S O R Ð:
Stefndi,
Vátryggingafélag Íslands hf., greiði stefnanda, Anetu Brodziak, 1.066.062
krónur með dráttarvöxtum samkvæmt 1. mgr. 6. gr. laga nr. 38/2001 um vexti og
verðtryggingu frá 19. október 2016 til greiðsludags.
Stefndi
greiði stefnanda 1.573.187 krónur í málskostnað.
Daði Kristjánsson