Héraðsdómur Reykjavíkur Dómur 18. febrúar 2021 Mál nr. E - 7084/2019 : Delo ehf. ( Atli Björn Þorbjörnsson lögmaður ) g egn Eirík i Sigurðss yni og Helg u Gísladótt u r ( Guðni Ásþór Haraldsson lögmaður ) Dómur 1 Mál þetta, sem dómtekið var 28. janúar 2021, höfðaði Delo ehf. (áður Bacco ehf.), [...] , með stefnu birtri 29. nóvember 2019, á hendur Helgu Gísladóttur og Eiríki Sigurðssyni, báðum til heimilis að [...] , til heimtu skaðabóta, auk vaxta og málskostnaðar. 2 Stefnandi krefst þess að stefndu verði dæmd til að greiða stefnanda 40.000.000 króna, ásamt vöxtum samkvæmt 1. mgr. 8. gr. vaxtalaga nr. 38/2001 frá 6. desember 2017 til 6. júní 2018, en með dráttarvöxtum samkvæmt 1. mgr. 5. gr., sbr. 1. mgr. 6. gr. sömu laga, frá þeim degi til greiðsludags. Stefnandi gerir sömuleiðis kröfu um málskostnað. 3 Stefndu krefjast þess aðallega að stefndu verði sýknuð af kröfum stefnanda en til vara að kröfur á hendur þeim verði stórlega lækka ðar. Stefndu gera sömuleiðis kröfur um málskostnað. I Málsatvik 4 Einkahlutafélagið Víðir ehf. var stofnað árið 2008 og rak um tíma matvöruverslanir í Reykjavík og Garðabæ. Stefnda Helga átti alla hluti í félaginu og var því eini eigandi þess. Stefnda var jafnframt skráður stjórnarmaður í félaginu, sem og framkvæmdastjóri með prókúru. Meðstefndi Eiríkur var skráður varamaður í stjórn félagsins. 2 5 Víðir ehf. leitaði eftir fyrirgreiðslu hjá viðskiptabanka félagsins, Landsbanka Íslands hf., í ágúst 2017, er óska ð var eftir láni að fjárhæð 115.000.000 króna gegn veði í innréttingum og tækjum félagsins. Bankinn samþykkti að lána félaginu 60.000.000 króna, en beiðni félagsins um hækkun lánsins í 90.000.000 króna var hafnað í september 2017. 6 Verðbréfafyrirtækið Arct ica Finance tók að sér að aðstoða Víði ehf. við endurfjármögnun skulda félagsins haustið 2017. Ljóst var að endurfjármögnun félagsins myndi taka tíma og því var brugðið til þess ráðs að leita eftir brúarfjármögnun til skamms tíma, á meðan unnið yrði að end urfjármögnun félagsins til frambúðar. 7 Arctica Finance leitaði til fyrirsvarsmanns stefnanda , líkast til í nóvember 2017, og spurðist fyrir um það hvort stefnandi hefði áhuga á að leggja fram umrædda brúarfjármögnun. 8 Umleitanir Arctica Finance leiddu til þess að stefnandi keypti skuldabréf útgefið af Víði ehf. þann 6. desember 2017, að fjárhæð 40.000.000 króna. Samhliða því keypti einkahlutafélagið D FT ehf. af Víði ehf. samsvarandi skuldabréf, að sömu fjárhæð, sömuleiðis fyrir milligöngu Arctica Finance . 9 Samhliða kaupum á nefndum skuldabréfum var undirrituð veðyfirlýsing, dagsett sama dag, þar sem allir hlutir í Víði ehf. voru veðsettir stefnanda og D FT ehf., til tryggingar á skaðlausri greiðslu á skuld samkvæmt nefndum skuldabréfum. Veðsetning hlutanna va r samþykkt á stjórnarfundi í Víði ehf. þann 6. desember 2017 og var fundargerðin undirrituð af báðum stefndu fyrir hönd félagsins. 10 Bú Víðis ehf. var tekið til gjaldþrotaskipta þann 13. júní 2018. Skiptastjóri búsins leitaði til endurskoðunarfyrirtækisins Ernst & Young ehf. og fól því að meta gjaldfærni Víðis ehf. og hvenær ætla mætti að félagið hafi verið orðið ógjaldfært, svo og hvaða ástæður hafi legið fyrir ógjaldfærninni. 11 Í niðurlagi skýrslu Ernst & Young ehf. til skiptastjóra, dagsettri 15. nóvember 2018, sem samkvæmt skýrslunni va r unnin upp úr bókhaldsgögnum félagsins, sagði: er niðurstaða okkar, byggt á framangreindri umfjöllun, að félagið hafi verið komið í veruleg fjárhagsleg vandræði um mitt ár 2017 og hafi verið orðið ógjaldfært í byrjun desember 2017 þegar stjórnendur félagsins fengu ekki frekari lánveitingu hjá viðskiptabanka sínum og neyddust til að leita til einkafyrirtækja um . 3 12 Þrotabú Víðis ehf. höfðaði í framhaldi af þessu mál á hendur stefndu Helgu og krafðist riftunar og endurgreiðslu vegna ráðstöfun félagsins á tilgreindum viðskiptakröfum upp í skuld við stefndu Helgu, í aðdraganda gjaldþrots félagsins. Samhliða krafðist þrotabúið riftunar á launa - og orlofsgrei ðslum til stefndu Helgu á árinu 2018, svo og endurgreiðslu. Dómur í málinu var kveðinn upp í Héraðsdómi Reykjavíkur þann 16. apríl 2020, í máli nr. E - 673/2019, og síðar í Landsrétti hinn 15. janúar 2021, í máli nr. 293/2020, eins og nánar verður rakið í ni ðurstöðukafla þessa dóms, að því marki sem þýðingu hefur fyrir úrlausn málsins. II Helstu málsástæður stefnanda 13 Stefnandi byggir kröfur sínar, í fyrsta lagi , á því að stefndu hafi beitt stefnanda blekkingum í aðdraganda lánveitingarinnar í desember 2017, bæði með því að veita rangar upplýsingar um raunverulega stöðu Víðis ehf. og með því að upplýsa ekki um lykilatriði varðandi eiginfjárstöðu félagsins á þeim tíma, upplýsingar sem hefðu haft áhrif á ákvörðun stefnanda um lánveitinguna . Stefnandi byggi r kröfur sínar , í öðru lagi, á því að staða Víðis ehf. þann 6. desember 2017 hafi verið þannig að stjórnendum þess hafi borið að gefa bú félagsins upp til gjaldþrotaskipta, sbr. 1. mgr. 80. gr. laga nr. 138/1994 um einkahlutafélög, sbr. 2. mgr. 64. gr. laga nr. 21/1991 um gjaldþrotas kipti o.fl. Stefndu hafi, í þriðja lagi , skaðað hag félagsins með því að draga sér eignir félagsins í framhaldi af lánveitingu stefnanda til þess. Stefndu hafi með framanlýstri háttsemi sinni valdið stefnanda tjóni sem nemur verðmæti þess skuldabréfs sem h ann keypti af Víði ehf. Á því tjóni beri stefndu skýra og óskipta ábyrgð samkvæmt sakarreglu íslensks skaðabótaréttar. 14 Vísar stefnandi til þess , máli sínu til stuðnings , að stefndu hafi ekki getað dulist hver staða Víðis ehf. hafi verið í lok ágúst 2017, s vo og hvernig reksturinn hafi þróast þar til lánveitingin átti sér stað í byrjun desember það ár. Staða félagsins og þróun rekstrarins hafi verið allt önnur en stefndu hafi kynnt fyrir stefnanda í aðdraganda lánveitingarinnar. Stefndu hafi þannig með saknæ mum hætti blekkt stefnanda til að leggja félaginu til lánsfé í desember 2017. Lánafyrirgreiðsla stefnanda hafi seinkað gjaldþroti Víðis ehf. og gert stefndu það fært að ná til sín verðmætum úr félaginu. Stefnandi vísar til þess að samkvæmt upplýsingum skip tastjóra þrotabús Víðis ehf. 4 sé útilokað að almennir kröfuhafar muni fá nokkuð upp í sínar kröfur. Tjón stefnanda sé því algjört og það hafi í raun raungerst þegar við lánveitinguna. 15 Stefnandi telur engum vafa undirorpið að Víðir ehf. hafi verið ógjaldfært í byrjun desember 2017 og að stefndu hafi verið það ljóst á þeim tíma. Stefndu hafi af þeim sökum verið skylt að gefa bú félagsins upp til gjaldþrotaskipta þegar á þessum tímapunkti, sbr. 2. mgr. 64. gr. laga um gjaldþrotaskipti o.fl. Vísar stefnandi til áður nefndrar skýrslu Ernst & Young ehf. í þessu sambandi, svo og til upplýsinga frá skiptastjóra þrotabús Víðis ehf. um að félaginu hafi borist fjöldi innheimtubréfa frá desember 2017 til maí 2018, auk þess sem gjaldfallnar skuldir í vanskilum hafi numið verulegum fjárhæðum í desember 2017. Stefnandi telur að þær skuldbindingar sem stefndu stofnuðu til í nafni Víðis ehf., eftir að sá tími var kominn er þeim hafi borið skylda til að gefa bú félagsins upp til gjaldþrotaskipta, séu á þeirra persónulegu ábyrgð . 16 Stefnandi vísar máli sínu til stuðnings til stjórnendaábyrgðar hlutafélagaréttar og almennra reglna, þ.ám. til sakarreglunnar. Mikilvægt sé að stjórnendur félaga, hvort heldur sem er skráðir stjórnendur eða raunverulegir stjórnendur (skuggastjórnendur), séu látnir bera skaðabótaábyrgð á því að afla félögum lánsfjár þegar staða þeirra er orðin slík að þeim beri að gefa bú félags upp til gjaldþrotaskipta, líkt og hér eigi við. Enn mikilvægara sé að stjórnendur séu látnir bera skaðabótaábyrgð þegar þeir haf i vísvitandi veitt rangar upplýsingar og/eða sleppt því að veita lánveitendum upplýsingar sem skipt hefðu þá máli við ákvörðun um slíka lánveitingu. Telur stefnandi að stefndu hafi með háttsemi sinni gerst brotleg við 128. gr. laga um einkahlutafélög og 24 8. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Stefnandi telur sömuleiðis að athafnir stefndu í kjölfar lánveitingarinnar hafi leitt til þess að tjón stefnanda hafi orðið algjört. 17 Stefnandi telur að stefndu beri óskoraða og óskipta ábyrgð á því tjóni sem hann hefur orðið fyrir. Stefnda Helga hafi verið skráður stjórnarmaður í Víði ehf. ásamt því að vera skráður framkvæmdastjóri með prókúru. Stefndi Eiríkur hafi verið raunverulegur stjórnandi og eigandi félagsins, þrátt fyrir að hafa einungis verið skráður sem varamaður í stjórn þess. Stefndi Eiríkur hafi þannig ávallt komið fram sem stjórnandi og eigandi fyrir hönd Víðis ehf. í aðdraganda umræddrar lánveitingar, og hafi að auki undirritað ársreikninga félagsins 2016 og 2017, auk fundargerða í tengslum við lánve itinguna. 5 18 Stefnandi telur að engu máli skipti hvort hann verði talinn hafa reynslu af fjárfestingum eða ekki. Ekki verði gerð sú krafa til fjárfesta, hversu fágaðir eða reynslumiklir sem þeir kunni að vera, að þeir geti séð í gegnum rangar og blekkjandi upplýsingar. Stefnandi hafi mátt treysta því að þær upplýsingar sem honum voru kynntar væru réttar og að þær sýndu raunverulega stöðu Víðis ehf. Stefnandi vísar einnig til þess að Arctica Finance , sem milligöngu hafi haft um lánveitinguna, hafi starfsleyf i frá fjármálaeftirlitinu til að stunda og hafa milligöngu um verðbréfaviðskipti. Raunveruleg staða Víðis ehf. hafi komið þeim jafnmikið á óvart og stefnanda. Ábyrgðin á þeim upplýsingum sem fyrir lágu um stöðu Víðis ehf. sé hins vegar stefndu. III Helstu málsástæður stefnd u 19 Stefndu hafna því að þau hafi á saknæman hátt orðið þess valdandi að stefnandi lánaði Víði ehf. fjármuni. Eins hafna þau því að forsvarsmenn Víðis ehf. hafi á nokkurn hátt gefið Arctica Finance rangar upplýsingar um stöðu félagsins. Þá er því sömuleiðis hafnað að Víðir ehf. hafi verið ógjaldfært á þeim tíma er umrædd skuldabréfaviðskipti áttu sér stað. 20 Stefndu vísa sömuleiðis til þess að stefnandi og eig endur þess félags séu sérfróðir í viðskiptum og hafi áralanga reynslu af viðskiptum sem þessum. Tilgangur stefnanda sé meðal annars kaup og sala verðbréfa og lánastarfsemi. Vera kunni að stefnandi, sem sé fjárfestir sem sérhæfi sig í kaupum og sölu verðbréfa og fjármálagerninga, verði skilgreindur sem fagfjárfest i r, sbr. 9. tl. 2. gr. la ga nr. 108/2007 um verðbréfaviðskipti. Hið sama eigi við um eigendur stefnanda. 21 Stefndu vísa til þess að Isafold Investments ehf., sem eigi 49% í stefnanda, sé einn af stærri fjárfestum landsins , en það sé meðal annars tilgangur félagsins að stunda kaup og sölu verðbréfa, lánastarfsemi og annan skyldan rekstur . Fyrirsvarsmaðu r félags ins , Sigurður Gísli Björnsson, hafi sömuleiðis verið umsvifamikill fjárfestir og teljist sem slíkur vera fagfjárfestir. Eignaumsýsla, fjárfestingarstarfsemi, kaup og sala hlutab réfa og annarra verðbréfa, ásamt eignarhaldi slíkra bréfa, sé sömuleiðis tilgangur einkahlutafélagsins 18 ehf., sem eigi 49% í stefnanda, líkt og Isafold Investments ehf. 6 22 Stefnandi hafi auk þess litið á viðskiptin sem áhættusöm, sem endurspeglist í háum vöxtum samkvæmt skuldabréfinu, og geti því ekki nú, þegar ljóst sé að Víðir ehf. hafi orðið gjaldþrota, beint kröfum sínum að hluthafa þess og stefnda Eiríki. Stefnandi hafi tekið ákveðna áhættu sem síðar hafi raungerst. Það sé eðli slíkra fjárfestinga að stundum heppnist þær og leiði til hagnaðar en stundum ekki, þannig að tap verði af fjárfestingunni. 23 Stefndu vísa til þess að stefnandi hafði aldrei átt viðskipti við Víði ehf. áður. Í ljósi reynslu stefnanda og stuttrar viðskiptasögu aðila hljóti stefnandi að hafa látið framkvæma áreiðanleikakönnun áður en hann tók ákvörðun um að lána félaginu. Ekki sé hins vegar ljóst hvort stefnandi hafi látið framkvæma slíka könnun, né heldur hver hafi þá framkvæmt þá könnun eða hvað hún hafi leitt í ljós. 24 Stefndu vísa jafnframt í þessu samhengi til tölvubréfs frá starfsmanni Arctica Finance ehf., dagsett 2. desember 2017, og fréttar sem birtist í Vísi þann 11. október 2017, sem þau tel ja til vitnis um það að lánveitendum hafi verið eða mátt vera kunnugt um rekstrarerfi ðleika Víðis ehf. á þessum tíma. Stefnanda hafi sömuleiðis verið það kunnugt að Víðir ehf. var með yfirdráttarlán upp á 200.000.000 króna og að skuldir félagsins hafi numið að lágmarki um 600.000.000 króna. Það hafi því ekki getað komið honum á óvart að re kstur félagsins hafi verið þungur og að það gæti brugðið til beggja vona. 25 Stefndu byggja á því að stefnandi og eigendur þess hafi haft eignir sínar í eignastýringu hjá, og/eða þegið ráðgjöf til margra ára af Arctica Finance , sem sé fjármálafyrirtæki sem vinni undir eftirliti Fjármálaeftirlitsins samkvæmt lögum nr. 161/2002 um fjármálafyrirtæki. Áralöng og náin samskipti hafi verið á milli stefnanda og eigenda þess og forsvarsmanna Arctica Finance . Fyrirtækið hafi í raun kom ið fram sem sérfróður umboðsmaður stefnanda við umrædda lánveitingu. Hafi einhver aðili brugðist stefnanda í málinu þá sé það Arctica Finance , ekki stefndu. 26 Stefndu vísa til þess að ekkert liggi fyrir um það hvaða gögn Arctica Finance hafi sent stefnanda, né heldur á hvaða forsendum Arctica Finance hafi ráðlagt stefnanda að lána þá fjármuni sem um ræðir eða hvort um slíka ráðleggingu hafi verið að ræða. Forsvarsmenn Víðis ehf. hafi einungis átt í samskiptum við starfsmenn Arctica Finance í aðdraganda lánve itingarinnar, sem bendi til að Arctica Finance hafi verið raunverulegur lánveitandi, eða í það minnsta ráðið öllu um þau viðskipti sem um ræðir. 7 27 Stefndu vísa til þess að ársreikningur Víðis ehf. fyrir 2016 hafi verið undirritaður um mitt ár 2017 og áritaðu r af löggiltum endurskoðanda félagsins. Hvorki hafi verið gerð grein fyrir því hvað það sé sem stefnandi telji að stefndu beri ábyrgð á í þeim ársreikningi, né heldur hafi verið gerð grein fyrir ábyrgð hvors stefndu um sig. Þannig hafi ekki verið gerð grei n fyrir því hvort það hafi þýðingu eða ekki að reikningurinn hafi verið áritaður af löggiltum endurskoðanda. Loks vísa stefnd u til þess að viðskiptavild Víðis ehf., sem þau segja að hafi verið talsverð, hafi ekki verið tekin með er ársreikningur félagsins 2016 var útbúinn. 28 Stefndu benda á að 20% lægri veltutölur samkvæmt árshlutauppgjöri fyrir fyrstu átta mánuði ársins 2017 hefðu átt að kalla á ákveðna viðvörun hjá stefnanda. Ekki hafi verið rakið af hálfu stefnanda að hvaða leyti stefndu hafi haldið röngu m og villandi upplýsingum að stefnanda, heldur látið nægja að vísa til skýrslu Ernst & Young. Ekki hafi þar af leiðandi verið fjallað um það hvað það hafi verið í þeim gögnum sem stefnandi fékk aðgang að, í aðdraganda lánveitingarinnar, sem hafi verið rang t og blekkjandi. 29 Þá sé heldur ekki ljóst hvernig hugsanlega rangar upplýsingar hafi leitt til tjóns fyrir stefnanda, né hvort þær upplýsingar voru komnar frá Arctica Finance eða forsvarsmönnum Víðis ehf. 30 Stefndu andmæla því að þau hafi flutt eignir frá Víði ehf. til sín. Vandséð sé hvernig stefndi Eiríkur geti borið ábyrgð á því að stefnda Helga fékk greidd ógreidd laun og á sama hátt hvernig stefnda Helga geti borið ábyrgð á því þótt stefndi Eiríkur hafi fengið greidd laun og orlof hjá Víði ehf. fyrir g jaldþrot félagsins. Á sama hátt sé vandséð hvernig stefndi Eiríkur geti borið ábyrgð á meintum aðgerðum stefndu Helgu sem stjórnarformanns við að flytja eignir út úr félaginu. Eins hafi stefnandi ekki sýnt fram á að þessar meintu aðgerðir hafi skaðað efnah ag Ví ð is ehf. eða hve mikið. Jafnvel þótt í ljós yrði leitt að þær hefðu valdið félaginu skaða, þá hafi stefnandi ekki sýnt fram á að hann hefði fengið skuld sína greidda ef ekki hefði komið til þeirra. 31 Stefndu vísa til þess að allir hlutir stefndu Helgu í Víði ehf. hafi verið veðsettir til tryggingar á skilvísri greiðslu umræddrar skuldar, en hún hafi árið 2015 hafnað tilboði upp á 200.000.000 króna í eina af búðum félagsins. Það hafi verið ætlun hennar að endurfjármagna lán félagsins og greiða skuldir þe ss. Það hafi hins vegar ekki tekist, auk þess sem rekstur félagsins var orðinn þungur. Hún hafi því boðið 8 stefnanda að taka við félaginu, í samræmi við veðsamning þar um, en því hafi stefnandi hafnað. Með því hefði stefnandi getað takmarkað tjón sitt. Stef nda hafi í kjölfar þess tekið þá ábyrgu afstöðu að óska eftir því að bú félagsins yrði tekið til gjaldþrotaskipta. 32 Stefndu mótmæla skýrslu Ernst & Young ehf. sem rangri. Ekki sé um óháða skýrslu að ræða þar sem hún hafi verið unnin fyrir skiptastjóra búsin s og í þeim tilgangi að hún nýttist honum sem best. Höfundar hafi auk þess gert fyrirvara við niðurstöður sínar og því sé vart hægt að leggja skýrsluna til grundvallar að óbreyttu enda engin ábyrgð tekin á niðurstöðum hennar. Ekki verði heldur horft fram h já því að fyrir liggi álit annars löggilts endurskoðanda sem fari gegn áliti þess sem undir skýrsluna ritar. 33 Stefndu vitna til þess að skýrslan taki ekki mið af túlkun dómstóla á hugtakinu gjaldfærni eða túlkun dómstóla á efnahag fyrirtækja, sem eiga þá v on að úr rætist, að virtum aðgerðum til að bæta úr efnahag þeirra. Í því samhengi vísa stefndu til þess að viðræður og þreifingar hafi átt sér stað á þeim tíma er lánveitingin átti sér stað um sölu á Víði ehf. , í heild eða að hluta, sem hefðu gjörbreytt st öðunni. Félagið hafi auk þess greitt laun og haldið fullum rekstri í hálft ár eftir umrædda lánveitingu. Loks vitna stefndu til þess að fjármálafyrirtækið Arev hafi unnið skýrslu um Víði ehf. en samkvæmt þeirri skýrslu sé fjarri að félagið hafi verið ógjal dfært. 34 Stefndu telja að skortur hafi verið á heimild til samlagsaðildar, sbr. 1. mgr. 19. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála, sem eigi að leiða til frávísunar, en til vara til sýknu. Stefndi Eiríkur hafi hvorki verið framkvæmdastjóri né hluthafi í V íði ehf. Engu breyti þótt stefndi hafi undirritað skýrslu hjá skiptastjóra þar sem fram komi að hann hafi gengt stöðu framkvæmdastjóra. Miða eigi við opinbera skráningu en samkvæmt henni hafi stefnda Helga verið hluthafi, stjórnarmaður og framkvæmdastjóri félagsins og sem slík borið ábyrgð á ákvörðunum sínum samkvæmt ákvæðum laga um einkahlutafélög. Þetta hafi stefnanda mátt vera ljóst. Stefndi Eiríkur hafi auk þess ekki ritað undir skjöl vegna lánveitingarinnar. Aðkoma varamanns í stjórn komi aðeins til ef stjórnarmanns njóti ekki við. 35 Stefndu vísa til þess að strangari kröfur séu gerðar til sakarmats þegar byggt er á ábyrgð og sök stjórnarmanns og starfsmanna hlutafélaga. Stefndu vísa jafnframt til þess að ekki hafi verið rökstutt hvernig orsakatengsl hafi verið á milli meintra 9 athafna stefndu og tjóns stefnanda, né heldur hvernig stefndi Eiríkur geti borið ábyrgð sem skuggastjórnandi, en því hafnar stefndi. 36 Aðkoma stefndu að lánveitingunni og í aðdraganda hennar hafi verið mismunandi. Ekki hafi verið grei nt frá því í málatilbúnaði stefnanda í hverju hlutur hvors um sig, í atvikum sem stefnandi telur að eigi að leiða til bótaábyrgðar, hafi verið falinn, heldur byggt á því að um samverkandi tjónsorsakir sé að ræða sem stefndu beri sameiginlega ábyrgð á. Slík t sé ekki í samræmi við meginreglur skaðabótaréttar. Skilgreina verði háttsemi hvors um sig og sýna fram á orsakatengsl á milli athafna hvors hinna stefndu og tjóns stefnanda. 37 Varðandi varakröfu um niðurfellingu eða lækkun bóta vísa stefndu til þess að þa u hafi lagt aleigu sína í rekstur Víðis ehf. [...] . Þau hafi gert allt til að forða félaginu frá þroti. Eins verði ekki fram hjá því horft að skiptastjóri Víðis ehf. hafi gefið stóran hluta af eignum búsins, en einungis hafi fengist 24.000.000 króna fyrir lager félagsins, sem kostað hafi 200.000.000 króna í innkaupum. Innkaupsverð innréttinga og tækja hafi verið vel yfir 300.000.000 króna, en ekkert af þeim hafi verið selt eftir gjaldþrot félagsins. Samkvæmt upplýsingum skiptastjóra muni þær 24.000.000 krón a sem skiptastjóri innheimti við sölu lagers renna upp í skiptakostnað. Á því geti stefndu ekki borið ábyrgð. Með vísan til þess eigi að fella bótaábyrgð stefndu niður, en til vara lækka hana verulega. Vísa stefndu í því samhengi til 2. mgr. 23. gr. skaðab ótalaga nr. 50/1993 og 3. mgr. 108. gr. laga um einkahlutafélög. IV Niðurstöður 38 Við munnlegan flutning málsins hér fyrir dóminum var því haldið fram af lögmanni stefndu að vísa ætti máli þessu frá dómi sökum þess að ekki væru skilyrði til samlagsaðilda r, sbr. 1. mgr. 19. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála, en skortur á heimild til samlagsaðildar leiðir til frávísunar að kröfu varnaraðila, sbr. niðurlag nefndrar greinar. Frávísunarkrafa þessi var höfð uppi í greinargerð stefndu og var krafan tekin til úrskurðar að loknum málflutningi um hana hinn 6. mars 2020. Í úrskurði dómsins frá 3. apríl sama ár var kröfu stefndu um frávísun málsins hafnað. Úrskurðarorð var skráð í þingbók og færði þáverandi dómari munnlega rök fyrir niðurstöðu sinni samkvæmt h eimild í 3. mgr. 112. gr. laga um meðferð einkamála nr. 91/1991, sbr. 8. gr. laga nr. 78/2015. Er því ekki þörf á að taka efnislega afstöðu 10 til þessarar kröfu nú, eða málsástæðna að baki henni, og breytir þar engu um þótt nýr dómari hafi tekið við málinu, enda hafa engar nýjar upplýsingar komið fram undir rekstri málsins um þau atriði sem úrskurðað var um, sbr. 3. mgr. 100. gr. laga um meðferð einkamála. 39 Hvað varðar þá fullyrðingu stefndu, að fyrirtækið Arctica Finance hafi í raun komið fram sem sérfróðu r umboðsmaður stefnanda við umrædda lánveitingu, þá fær dómurinn ekki séð að þessi fullyrðing eigi sér nokkra stoð í gögnum málsins eða því sem fram kom við meðferð þess fyrir dóminum. 40 Þvert á móti er í ljós leitt með framburði vitnisins Ara Wendel, fyrr um starfsmanns Arctica Finance , að ráðningarsamband var á milli þess fyrirtækis og Víðis ehf., þar sem fyrrnefnda fyrirtækið hafði tekið að sér milligöngu um endurfjármögnun lána þess síðarnefnda. Umrædd lánveiting stefnanda til Víðis ehf. hafi verið nauðs ynleg til að brúa bil þar til endurfjármögnun fengist. Framburður vitnisins fær stoð í aðilaskýrslu fyrirsvarsmanns stefnanda fyrir dóminum og útfylltu eyðublaði Arctica Finance vegna Víðis ehf., dagsettu 1. desember 2017, undirrituðu af stefndu Helgu fyri r hönd Víðis ehf., vegna flokkunar og hæfismats á grundvelli laga um verðbréfaviðskipti. 41 Að þessu virtu verður við það miðað að Arctica Finance hafi komið fram fyrir hönd Víðis ehf. í þeim viðskiptum sem um ræðir, en ekki fyrir hönd stefnanda. Engu breytir í því samhengi hvort tengsl hafi verið á milli forsvarsmanna stefnanda eða eigenda þess, annars vegar, og Arctica Finance eða starfsmanna þess, hins vegar , né heldur hvers eðlis þau tengsl hafi verið. Rangar eða ófullnægjandi upplýsingar 42 Víði ehf. bar s amkvæmt almennum reglum að upplýsa viðsemjanda sinn, stefnanda, um atriði sem skiptu hann máli varðandi þau viðskipti sem um ræðir. Í ljós er leitt að Víðir ehf. átti þó engin bein samskipti við stefnanda, eða fyrirsvarsmann hans, heldur fóru samskiptin al farið fram í gegnum Arctica Finance . Víðir ehf. sinnti upplýsingaskyldu sinni þar af leiðandi í gegnum millilið, sem miðlaði þeim upplýsingum sem Víðir ehf. veitti áfram til stefnanda. Verður ekki annað séð en að Arctica Finance hafi gert svo, að öðru leyti en því að fyrirsvarsmaður stefnanda kanna ði st ekki við að hafa vitað af því að viðskiptabanki Víðis ehf. hefði haustið 11 2017 hafnað beiðni félagsins um aukna fyrirgreiðslu. Um það var Arctica Finance hins vegar kunnugt samkvæmt framburði vitnisins Ara Wendel fyrir dóminum. 43 Stefnanda bar á sama hátt að uppfylla varúðar - og aðgæsluskyldu sína, þ.m.t. að kynna sér vandlega þær upplýsingar sem veittar voru og eftir atvikum kalla eftir frekari upplýsingum ef hann taldi þörf á. Almen nt verður að gera ráð fyrir því að kaupendur verðbréfa, sem og lánveitendur, sýni eðlilega árvekni í viðskiptum sínum og gangi til þeirra með opin augu. 44 Þótt ekki verði fullyrt, eins og mál þetta liggur fyrir dóminum, að stefnandi hafi verið fagfjárfestir í skilningi 9. tl. 2. gr. laga um verðbréfaviðskipti, þá er eigi að síður ljóst að hann , sem og forsvarsm aður hans, höfðu nokkra reynslu af viðskiptum. Verðbréfa viðskipti féllu auk þess vel að tilgangi félagsins, sem var meðal annars kaup og sala verðbréf a og lánastarfsemi . 45 Stutt viðskiptasaga aðila og vextir skuldabréfsins, 20% vextir á árgrundvelli, benda sömuleiðis til þess að lánveitandinn hafi mátt ætla að um nokkuð áhættusama lánveitingu væri að ræða, sem kallaði á aukna varkárni af hans hálfu. 46 Við úrlausn málsins verður samkvæmt framansögðu lagt til grundvallar að um tvo jafn stæða aðila hafi verið að ræða, stefnanda og Víði ehf., þar sem hallað hafi á hvorugan þeirra. 47 Fyrirsvarsmaður stefnanda bar um það fyrir dóminum að hann hafi treyst þeim uppl ýsingum sem Víðir ehf. hafi veitt, fyrir milligöngu Arctica Finance , sem hafi verið trúverðugt fyrirtæki. Rætt hafi verið um að stefnandi veitti lán til sex mánaða, á meðan unnið væri í því að endurfjármagna skuldir Víðis ehf. Fyrirsvarsmaður stefnanda kv a ðst ekki hafa látið framkvæma áreiðanleikakönnun áður en stefnandi ákvað að veita umrætt lán . 48 Þótt stefnandi hafi að sönnu mátt treysta þeim upplýsingum sem honum voru veittar, svo og þeim aðilum sem að viðskiptunum komu, þá leysir það hann ekki undan skyl du til að sýna eðlilega árvekni í viðskiptunum, þ.m.t. til að kalla eftir frekari skýringum og gögnum ef þurfa þótti. 49 Aðilar eru sammála um að þau gögn sem legið hafi fyrir við umrædda lánveitingu hafi annars vegar verið ársreikningur Víðis ehf. fyrir árið 2016 og hins vegar skjal sem ber yfirskriftina - . Stefndi Eiríkur hafi sömuleiðis upplýst að framtíðarhorfur í rekstri Víðis ehf. væru ágætar, þrátt fyrir samdrátt í veltu frá fyrra ári og breyttar markaðsaðstæður með innkomu 12 Costco á íslenskan matvörumarkað, einkum vegna nýrra og hagstæðari viðskiptasamninga við danska fyri rtækið REMA, sem myndi leiða til aukinnar framlegðar hjá Víði ehf. vegna hagstæðara innkaupsverðs. 50 Ársreikningur Víðis ehf. 2016, sem raunar hafði hvorki verið undirritaður af stjórn né löggiltum endurskoðanda, sýndi félag þar sem samdráttur hafði orðið í veltu, en skuldir og fjármagnskostnaður vaxið, auk þess sem hátt hlutfall skammtímaskulda kallaði á endurfjármögnun til lækkunar á fjármagnskostnaði félagsins. Seinni tíma gögn, svo sem ársreikningur félagsins fyrir árið 2017 og skýrslur sem unnar voru á v egum skiptastjóra, sýna að þessi þróun hélt áfram allt til síðasta dags og átti stóran þátt í því hvernig fór hjá félaginu. 51 Af gögnum málsins má jafnframt ráða að umfjöllun hafi verið um það opinberlega haustið 2017 að rekstur Víðis ehf. hafi gengið erfið lega árin þar á undan, auk þess sem markaðsaðstæður væru kefjandi, sbr. til dæmis frétt Vísis frá 11. október 2017. Í pósti sem vitnið Ari Wendel sendi stefnda Eiríki hinn 2. desember 2017, fjórum dögum áður en umrætt lán var veitt, segist vitnið hafa feng ið frétt Vísis senda , en óljóst er hvort þar hafi vitnið verið að vísa til fyrirsvarsmanns stefnanda eða fyrirsvarsmanns D FT ehf., sem jafnframt veitti Víði ehf. lán á sama tíma. 52 Samkvæmt ársreikningi Víðis ehf. 201 6 námu birgðir félagsins 395.630.898 krónum í árslok 2016. Samkvæmt ársreikningi félagsins vegna ársins 2017, sem samþykktur var 14. maí 2018 og undirritaður bæði af stjórn og af löggiltum endurskoðanda félagsins, án athugasemda, hafði verðmæti birgða féla gsins hækkað í 459.021.703 krónur í árslok 2017. Þótt síðar hafi komið fram efasemdir um að verðmæti birgða hafi verið rétt skráð í ársreikningi Víðis ehf. 2016, meðal annars hjá vitninu Jóni Scheving Thorsteinssyni, í samskiptum hans við skiptastjóra þrot abús Víðis ehf., þá er engan veginn hægt að slá því föstu, út frá því sem fram hefur komið við meðferð málsins fyrir dóminum, að Víðir ehf. hafi ofmetið bókfært virði birgða félagsins í ársreikningi þess vegna ársins 2016. Engu breytir í því samhengi þó að einungis hafi fengist 24.056.397 krónur fyrir birgðir félagsins við sölu skiptastjóra á þeim eftir gjaldþrot þess í júní 2018, enda fór sú sala fram við allt aðrar aðstæður og löngu eftir umrætt tímamark, auk þess sem verslanir félagsins höfðu þá verið lo kaðar um nokkurra daga skeið, en um viðkvæmar vörur var að ræða, a.m.k. að hluta. 13 53 Samkvæmt ársreikningi Víðis ehf. 2016 námu viðskiptakröfur félagsins 131.627.492 krónum. Ekki var gerð grein fyrir því sérstaklega í skýringum með ársreikningnum hversu s tór hluti viðskiptakrafna félagsins væru kröfur á tengda aðila, en samkvæmt 63. gr. laga nr. 3/2006 um ársreikninga skulu meðalstór félög, en Víðir ehf. féll undir skilgreiningu slíkra félaga samkvæmt c - lið 11. töluliðar 2. gr. laganna, gera grein fyrir vi ðskiptum við tengda aðila, þ.m.t. á hverju tengslin byggjast, fjárhæð slíkra viðskipta og öðrum upplýsingum sem nauðsynlegar geta talist til að unnt sé að leggja mat á fjárhagsstöðu félagsins. 54 Við munnlegan flutning málsins fyrir dóminum mótmælti lögmaður stefndu því að málsástæða stefnanda um að ársreikningur Víðis ehf. hafi brotið í bága við lög um ársreikninga kæmist að í málinu, þar sem hún væri of seint fram komin. Ekki væri byggt á þessari málsástæðu í stefnu og dómur yrði því ekki á henni byggður, s br. 5. mgr. 101. gr. laga um meðferð einkamála. 55 Samkvæmt stefnu er á því byggt af hálfu stefnanda að hann hafi orðið fyrir tjóni, sem stefndu beri ábyrgð á, meðal annars af þeirri ástæðu að ekki hafi verið upplýst um það fyrir nefnda lánveitingu að stærst ur hluti viðskiptakrafna félagsins í árslok 2016 hefðu í raun verið kröfur á eigendur Víðis ehf. Því er hins vegar ekki haldið fram að sú vanræksla hafi falið í sér brot gegn 63. gr. laga um ársreikninga. Þar er hins vegar ekki um sjálfstæða málsástæðu að ræða, að mati dómsins, heldur lagaatriði, sem dómurinn telur sér fært að álykta um, jafnvel þótt því atriði hafi ekki verið hreyft fyrr. 56 Þótt fallast verði á það með stefnanda að rétt hefði verið að tilgreina sérstaklega kröfur á tengda aðila í skýringum með ársreikningi Víðis ehf. 2016, sbr. 63. gr. laga um ársreikninga, sem ekki virðist hafa verið gert, þá er ekki fyrir fram sjálfgefið að kröfur á tengda aðila séu verðlausar eða verðlitlar kröfur. Slíkar kröfur gætu allt eins innheimst að fullu, eða tapa st að hluta eða öllu leyti, allt eftir fjárhagsstöðu skuldara hverju sinni. 57 Engar upplýsingar hafa verið lagðar fram í máli þessu því til stuðnings að gæði þeirra krafna, sem tilgreindar voru í ársreikningi Víðis ehf. 2016, hafi verið könnuð, eða verðmæti þeirra metin. Þegar af þeirri ástæðu er ekki unnt að taka afstöðu til þess hvort bókfært virði viðskiptakrafna Víðis ehf. hafi í árslok 2016 verið of hátt metið, sökum þess að meðal þeirra hafi verið kröfur á tengda aðila. Verður stefnandi að bera halla a f þeim sönnunarskorti sem af þessu leiðir. 14 58 Stefnandi hefur dregið þær ályktanir, að miðað við heildarafkomu ársins 2017 og gefnar væntingar um að desember ætti að vera besti mánuður ársins, þá sé ljóst að rekstrarreikningur Víðis ehf. fyrir fyrstu átta mánuði ársins geti ekki hafa verið réttur. Hagnaður Víðis ehf. fyrir fjármagnsliði, skatta og afskriftir (EBITDA) hafi numið 66.408.269 krónum fyrir fyrstu átta mánuði ársins 2017, á meðan sambærileg tala fyrir alla tólf mánuði ársins hafi verið 43.144.70 4 krónur. Samkvæmt því hafi framlegð síðustu fjóra mánuði ársins 2017 verið neikvæð um 23 milljónir króna, gagnstætt því sem væntingar hafi verið um. 59 Samkvæmt áritun löggilts endurskoðanda Víðis ehf. á áðurnefnt skjal, með yfirskriftinni ngur tímabilið janúar - , var yfirlitið unnið samkvæmt bókhaldsgögnum félagsins. Ársreikningur félagsins vegna ársins 2017 var sömuleiðis undirritaður af stjórn félagsins og löggiltum endurskoðanda þess , án nokkurra athugasemda . Í málinu hafa ekki verið færð fram nein gögn til sönnunar á því að þær upplýsingar, sem framangreind gögn hafa að geyma um afkomu Víðis ehf. 2017, hafi verið rangar. 60 Þvert á móti liggur fyrir bréf Ernst & Young ehf. til skiptastjóra Víðis ehf., dagsett 31. ágúst 2018, þar sem fram kemur að við yfirferð á rekstrarreikningi 2016 - 2017, í rafrænu bókhaldi félagsins, hafi ekkert komið í ljós sem endurskoðunarfyrirtækið teldi að þyrfti nánari athugun. Eins og mál þetta er upp byggt verður því að telja ósannað að upplýsingar í áðu rnefndu skjali um afkomu Víðis ehf. fyrstu átta mánuði ársins 2017 hafi verið rangar. Sönnunarbyrði um hið gagnstæða hvílir á stefnanda og hefur honum ekki tekist sú sönnun. Væntingar manna fela auk þess hvorki í sér loforð né tryggingu fyrir því að þær mu ni ganga eftir. 61 Óumdeilt er að upplýsingar um afkomu Víðis ehf. eftir lok ágúst 2017 lágu ekki fyrir er umrædd lánveiting átti sér stað. Áðurnefnt skjal um afkomu Víðis ehf. fyrstu átta mánuði ársins 2017 virðist hafa legið fyrir í seinni hluta október það ár, sbr. áritun löggilts endurskoðanda félagsins á skjalið, sem er dagsett 24. október 2017. 62 Fyrirsvarsmaður stefnanda bar fyrir dóminum að málið hafi verið rætt á einum fundi með Arctica Finance , auk þess sem hann hafi kynnt sér fyrirliggjandi gögn. Ekk i verður séð að nokkrar athugasemdir hafi á neinu tímamarki verið gerðar við það, hvorki af hálfu stefnanda né Arctica Finance , að nýrri upplýsingar hafi vantað, en hvorugur þessara aðila óskaði eftir slíkum upplýsingum frá Víði ehf. svo að séð verði af gö gnum málsins. 15 63 Að öllu framangreindu virtu, og að teknu tilliti til upplýsingaskyldu Víðis ehf., varúðar - og aðgæsluskyldu stefnanda, jafnrar stöðu þessara aðila, reynslu og stuttrar viðskiptasögu, svo og með hliðsjón af því að 20% vextir á ársgrunni endur spegla nokkra áhættu fyrir lánveitandann, stefnanda, þá er það mat dómsins að ekki sé hægt að fallast á það með stefnanda, að stefndu hafi unnið sér til sakar með því að einkahlutafélagið Víðir ehf. hafi veitt rangar eða ófullnægjandi upplýsingar í aðdraga nda umræddrar lánveitingar. Þegar af þeirri ástæðu er ástæðulaust að fjalla frekar um það hver hefði borið ábyrgð á þeim upplýsingum, ef rangar og/eða ófullnægjandi hefðu verið, þ.m.t. hvort stefndu hefðu bæði verið ábyrg fyrir þeim, eða einungis annað þei rra. 64 Við munnlegan flutning málsins hér fyrir dóminum lýsti lögmaður stefnanda því yfir að Víðir ehf. hefði brotið gegn skilmálum skuldabréfsins, sem gefið var út af Víði ehf. þann 6. desember 2017 og stefnandi svo keypti, nánar tiltekið f - lið 5. gr., sbr . einnig (ii) - og (v) - lið 1. mgr. og 2. mgr. 7. gr. skuldabréfsins. Lögmaður stefndu mótmælti því að þessi málsástæða kæmist að í málinu, þar sem hún kæmi ekki fram í stefnu. Dómurinn tekur undir sjónarmið stefndu að þessu leyti, enda var því ekkert til fy rirstöðu að þessari málsástæðu yrði lýst í stefnu, sem ekki var raunin. Er þessi málsástæða því of seint fram komin, sbr. 5. mgr. 101. gr. laga um meðferð einkamála. Kemur hún því ekki til frekari umfjöllunar í málinu, né heldur hvort stefndu hefðu getað b orið ábyrgð á meintum vanefndum einkahlutafélagsins Víðis ehf. á samningsskuldbindingum þess gagnvart stefnanda. (Ó)gjaldfærni Víðis ehf. 65 Samkvæmt 2. mgr. 64. gr. laga um gjaldþrotaskipti o.fl. er skuldara, sem er bókhaldsskyldur, skylt að gefa bú sitt u pp til gjaldþrotaskipta þegar svo er ástatt fyrir honum sem segir í 1. mgr. sömu greinar, nánar tiltekið ef hann getur ekki staðið í fullum skilum við lánardrottna sína þegar kröfur þeirra falla í gjalddaga og ekki verður talið sennilegt að greiðsluörðugle ikar hans muni líða hjá innan skamms tíma. 66 Skylda sú, sem hér um ræðir, ræðst eftir hljóðan ákvæðisins eingöngu af fyrirsjáanlegri getu skuldarans til að standa í skilum með greiðslu skuldbindinga sinna þegar þær fjalla í gjalddaga. Takist honum það, hvort sem er með því að verða sér úti um fé með aflahæfi sínu eða með því að ganga á eignir sínar eða taka fé að 16 láni, er honum hvorki rétt né skylt samkvæmt ákvæðinu að krefjast gjaldþrotaskipta á búi sínu, sbr. meðal annars dóm Hæstaréttar Íslands í málinu nr . 7/2007. 67 Vitnið Jóhann Unnsteinsson, löggiltur endurskoðandi og ábyrgðarmaður áðurnefndrar skýrslu Ernst & Young ehf., sem unnin var fyrir skiptastjóra Víðis ehf., staðfesti niðurstöður skýrslunnar við meðferð málsins fyrir dóminum, þ.e. að félagið hafi o rðið ógjaldfært í byrjun desember 2017. Aðspurt kvað vitnið Ernst & Young ehf. ekki hafa haft upplýsingar um tilraunir forsvarsmanna Víðis ehf. til að selja eignir félagsins, í heild eða að hluta til, á árunum 2017 - 2018, né heldur um tilraunir til að endur fjármagna skuldir þess haustið 2017 og vorið 2018. Sérstaklega aðspurt kvaðst vitnið ekki geta útilokað að niðurstaða Ernst & Young ehf. um ógjaldfærni Víðis ehf. kynni að hafa orðið önnur, ef þeim hefði verið kunnugt um tilraunir félagsins til sölu eigna og um endurfjármögnun lána. 68 Vitnið Ari Wendel greindi sem fyrr segir frá því fyrir dóminum að Arctica Finance hefði verið ráðið af Víði ehf. haustið 2017 til að hafa milligöngu um endurfjármögnun lána félagsins. Það hafi sömuleiðis verið mat Arctica Fina nce að Víðir ehf. hafi á þeim tíma verið hæft til endurfjármögnunar, meðal annars þar sem það hafi átt eignir sem hafi mátt veðsetja. Arctica Finance hafi útvegað skammtímafjármögnun til að brúa ákveðið bil í fjármögnun Víðis ehf. og í framhaldi af því lei tað til banka í þeim tilgangi að óska eftir endurfjármögnun á lánum félagsins. Í framburði vitnisins kom enn fremur fram að möguleg endurfjármögnun á skuldum Víðis ehf. hafi enn verið til athugunar hjá Arion banka hf. er bú félagsins var tekið til gjaldþro taskipta 13. júní 2018, en sá banki hafi verið hvað jákvæðastur af þeim sem leitað hafi verið til. 69 Vitnið Jón Scheving Thorsteinsson, forsvarsmaður Arev verðbréfafyrirtækis hf., gaf skýrslu fyrir dóminum þar sem hann greindi frá viðræðum um sölu á eignum V íðis ehf., sem átt hefð u sér stað frá hausti 2017 og fram í febrúar 2018, en þessar sölutilraunir hefðu ekki skilað árangri, þar sem ekki hefði náðst samkomulag um kaupverð. Í málinu liggur sömuleiðis frammi skýrsla fyrirtækisins, undirrituð af vitninu, þa r sem ítarlega er gerð grein fyrir þessum söluumleitunum. Í skýrslunni kemur meðal annars fram að Víðir ehf. hefði getað selt verslanir sínar í Garðabæ og Skeifunni fyrir 250 - 300 milljónir króna í árslok 2017 eða ársbyrjun 2018. Þess utan megi ætla að féla gið hefði getað náð 60 - 70 milljónum króna út úr birgðum þessara 17 verslana. Sala verslananna hefði, að mati skýrsluhöfundar, styrkt greiðslugetu Víðis ehf., einfaldað reksturinn og leitt til hagstæðari viðskiptakjara. 70 Meðal gagna málsins er skýrsla sem stefn da Helga gaf hjá skiptastjóra þrotabús Víðis ehf. þann 23. ágúst 2018, þar sem meðal annars er haft eftir henni að hún hafi trúað því fram á síðasta dag að þau næðu að halda félaginu gangandi. Viðræður hafi staðið yfir við Landsbankann, Íslandsbanka og fle iri aðila um endurfjármögnun og/eða sölu en þær hafi því miður brugðist. Að virtu því sem að framan segir verður ekki annað séð en að stefnda Helga hafi mátt hafa réttmætar væntingar um að úr rættist, alla vega fram í febrúar 2018 og jafnvel fram á síðasta dag, eins og hún sjálf segir. 71 Að öllu framangreindu virtu, einkum því að Víði ehf. tókst að útvega lán í upphafi desember 2017, sem gerði félaginu kleift að standa í skilum við lánardrottna sína fram eftir vori 2018, svo og að virtum tilraunum forsvars manna félagsins til að endurfjármagna skuldir þess, fyrir milligöngu Arctica Finance , og tilraunum félagsins til sölu eigna, fyrir milligöngu Arev verðbréfafyrirtækis hf., sem hefðu mögulega getað gert félaginu kleift að standa í skilum við lánardrottna sí na til lengri tíma litið og breytt fjárhagsstöðu félagsins í grundvallaratriðum, þá verður ekki talið að stefnanda hafi tekist sönnun þess, að það tímamark hafi verið komið í rekstri Víðis ehf. þann 6. desember 2017 að stjórn félagsins hafi verið skylt að gefa bú þess upp til gjaldþrotaskipta á þeim tímapunkti, sbr. 1. mgr. 80. gr. laga um einkahlutafélög, sbr. 1. og 2. mgr. 64. gr. laga um gjaldþrotaskipti o.fl. Eftirfarandi aðgerðir stefndu 72 Ljóst er af samlestri stefnu í því máli sem hér er til meðferðar og áðurnefnds dóms Landsréttar í málinu nr. 293/2020, sem upp var kveðinn þann 15. janúar sl., í máli þrotabús Víðis ehf. gegn stefndu Helgu, að tilvísun stefnanda til viðskiptakrafna á hendu r þriðja aðila, sem hann telur að stefndu hafi með saknæmum og ólögmætum hætti ráðstafað til greiðslu á skuld Víðis ehf. við stefndu Helgu, á við sömu kröfur og voru andlag riftunarkröfu skiptastjóra þrotabús Víðis ehf. á hendur stefndu Helgu, í þriðja og fjórða kröfulið þrotabúsins í því máli sem til meðferðar var hjá Landsrétti, alls 35 færslur. 73 Í nefndum dómi Landsréttar er rakið að stefnda Helga hafi samþykkt undir rekstri þess máls í héraði að skila þrotabúinu kröfu á hendur Maia ehf. að fjárhæð 18 66.57 1.000 krónur, sem er sama krafa og vitnað er til í stefnu í þessu máli. Landsréttur féllst sömuleiðis á kröfur þrotabús Víðis ehf. um að rift skyldi greiðslum Víðis ehf., alls 29 talsins, á skuld við stefndu Helgu, samtals að fjárhæð 39.363.462 krónur, sem fram fóru með færslum í bókhaldi félagsins á tímabilinu 31. desember 2017 til og með 31. maí 2018. Skyldi stefnda Helga skila þeim greiðslum til þrotabúsins þannig að færslurnar gengju til baka. Samkvæmt því hefur viðskiptakröfum, samtals að andvirði 105. 934.642 krónur, ýmist verið skilað til þrotabús Víðis ehf. eða greiðslum rift og mælt fyrir um skil þessara krafna, af þeim kröfum sem vísað er til í stefnu. 74 Meintar greiðslur til stefndu af sjóðum félagsins, alls að fjárhæð [...] krónur, sundurliðast þan nig samkvæmt stefnu að [...] krónur hafi runnið til stefndu Helgu á tímabilinu 2. janúar til 31. maí 2018, þar af [...] krónur vegna tveggja ára uppsafnaðs orlofs og orlofsuppbótar, en [...] krónur hafi runnið til stefnda Eiríks á sama tímabili, þ.m.t. [.. .] krónur vegna tveggja ára uppsafnaðs orlofs og orlofsuppbótar. Í stefnu segir að svo virðist sem greiðslur þessar hafi að öðru leyti verið launagreiðslur, en sumar þeirra hafi verið ófærðar í bókhaldi. 75 Óumdeilt er að stefndu unnu bæði hjá Víði ehf. f yrir gjaldþrot félagsins. Á sama hátt og gildir um viðskiptakröfur hér að framan, þá voru ofangreindar greiðslur til stefndu Helgu einnig andlag máls skiptastjóra þrotabús Víðis ehf. á hendur henni, en stefnda Helga var sýknuð í héraði bæði af riftunarkröf u þrotabúsins og kröfu þess um að stefnda endurgreiddi umrædda fjárhæð. Sá þáttur málsins sætti ekki endurskoðun Landsréttar í málinu nr. 293/2020 og telst dómur héraðsdóms þar með endanlegur hvað hann varðar. 76 Líkt og ráða má af framansögðu þá telur þrota bú Víðis ehf. sig eiga þá hagsmuni sem felast annars vegar í ráðstöfun viðskiptakrafna Víðis ehf. á tímabilinu 31. desember 2017 til 31. maí 2018 og hins vegar í beinum greiðslum til stefndu á tímabilinu 2. janúar til 31. maí 2018, að því marki sem um slík a hagsmuni kann að vera að ræða. Greiðslur vegna þeirra hagsmuna, ef einhverjar verða, munu af sömu ástæðum renna til þrotabúsins, en ekki til einstakra kröfuhafa, líkt og stefnanda, sem verða að sæta því að fá greiðslur upp í kröfur sínar í gegnum úthlutu n úr þrotabúinu, eftir þeim reglum sem um slíkt gilda samkvæmt lögum um gjaldþrotaskipti o.fl. 77 Af því leiðir að stefnandi getur ekki samhliða gert kröfur á hendur stefndu vegna sömu hagsmuna. Þegar af þeirri ástæðu ber að hafna þeirri málsástæðu stefnanda að 19 stefndu hafi valdið honum tjóni með eftirfarandi aðgerðum sínum, sem lýst er hér að framan. 78 Með vísan til alls þess sem að framan hefur verið rakið er ekki hægt að fallast á það með stefnanda að stefndu hafi , með saknæmum og ólögmætum hætti , valdið honum skaðabótaskyldu tjóni vegna lánveitingar stefnanda til einkahlutafélagsins Víðis ehf., eins og lýst er í stefnu. Á sama hátt er ekki hægt að fallast á það með stefnanda , eins og mál þetta liggur fyrir, að lýst háttsemi stefndu hafi brotið geg n 128. gr. laga um einkahlutafélög og 248. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940. Þarf af þessum ástæðum ekki að fjalla frekar um hlut hvors um sig í hinu meinta tjóni, eða hvort þau beri þar bæði ábyrgð, né heldur um það hvort bætur skuli lækkaðar eða fe lldar niður. 79 Eftir úrslitum málsins og með vísan til 1. mgr. 130. gr. laga um meðferð einkamála þykir rétt að stefnandi greiði stefndu málskostnað eins og nánar greinir í dómsorði. Hefur þá verið tekið tillit til skyldu stefndu til að greiða virðisaukaska tt af þóknun lögmanns síns. 80 Af hálfu stefnanda fluttu málið Atli Björn Þorbjörnsson lögmaður og Jóhann Fannar Guðjónsson lögmaður. 81 Af hálfu stefndu flutti málið Guðni Ásþór Haraldsson lögmaður. 82 Jóhannes Rúnar Jóhannsson héraðsdómari kveður upp dóm þennan. Dómsorð: Stefndu, Helga Gísladóttir og Eiríkur Sigurðsson, skulu vera sýkn af dómkröfum stefnanda, Delo ehf., í máli þessu. Stefnandi greiði stefndu, Helgu Gísladóttur, 1.325.000 krónur í málskostnað. Stefnandi greiði stefnda, Eiríki Sigurðssyni, 625.000 krónur í málskostnað. Jóhannes Rúnar Jóhannsson